Orta Anadolu bindirme kuşağının Alicik-Kızıllı (Akdağmadeni-Yıldızeli) yöresindeki jeolojik özellikleri

Abstract

Üst Kretase yaşlı ofiyolitli karışık ve örtü kayalarından oluşan tektonik dilimlerin güneye doğru yerleşimini yansıtan Orta Anadolu Bindirme Kuşağı'mn çalışma alanındaki stratigrafisi, otokton ve allokton konumlu kaya birimleri ile temsil edilmektedir. Otokton konumlu birimlerin temelini Üst Kretase öncesi metamorfizmaya uğramış başlıca şist, kalkşist, mikaşist, kuvarsit ve mermerlerden yapılı Akdağmadeni Litodemi oluşturur. Bu temel üzerinde Eosen yaşlı kaim bir tortul-volkanotortul istif yer alır. Tabanda yer alan epiklastik istif Tokuş Formasyonu olarak, üstte yer alan volkanik- volkanotortul istif ise Kaletepe Volkanikleri olarak ayırtlanmıştr. Alt-Orta Eosen yaşlı Tokuş Formasyonu üç üyeden oluşmaktadır. Bu üyeler tabandan tavana doğru, konglomeralardan oluşan Susuzdağ, bol makro fosilli resifal kireçtaşlanndan oluşan Asar, kumtaşı-kiltaşı ardalanmasından oluşan Banaz üyeleridir. Tokuş Formasyonu üzerinde uyumlu olarak Orta-Üst Eosen yaşlı Kaletepe Volkanikleri gelmektedir. Kaletepe Volkanikleri'nin bazaltik-andezitik lav akıntılarından oluşan kısmı Taştepe Üyesi, tüf, aglomera ve volkanik kumtaşlanndan oluşan kısmı ise Alıçhsekitepe Üyesi olarak ayırtlanmıştır. Taştepe Üyesi'ne ait volkanik kayaçlarda yapılan optik mineralojikyöntemlere dayalı mineralojik-petrografîk çalışmalar ile tüm kayaç ve eser element analizleri yapılmış ve bunların orta-yüksek potasyumlu kalkalkalen karakterli, andezit- bazalt olduğu saptanmıştır. Eosen yaşlı istif, Üst Kretase yaşlı Tekelidağı Karışığı tarafından tektonik dokanakla üzerlenmektedir. Allokton konumlu Tekelidağı Kanşığı pembe, kırmızı renkli pelajik kireçtaşlanndan oluşan Şeyhhalil Formasyonu, volkanik ve volkanosedimanterlerden oluşan Alicik Formasyonu ve ofiyolitlerden oluşmaktadır. Bütün bu birimler üzerinde açılı uyumsuzlukla Pliyosen yaşlı çakıltaşı, kumtaşı ardalanmasından oluşan incesu Formasyonu ve alüvyonlar yer almaktadır. Çalışma alanının tektonik deformasyon biçimi, temel ve örtü kayalarını içeren bindirme sistemleri ile kontrol edilmektedir. Üst Kretase yaşlı Tekelidağı Kanşığı'na ait kaim tektonik dilimlerin kuzeyden güneye doğru Eosen yaşlı havza istifi üzerine ilerlemesi ile taban blokta yer alan kayaçlarda yoğun kısalma gelişmiştir. Bu deformasyon, DKD-BGB doğrultum kıvrımlar, bindirme fayları ve doğrultu atımlı faylarla karakterize edilmektedir.

The stratigraphy of the Central Anatolian Thrust Belt around the study area is represented by southward propogated tectonic slices of Upper Cretaceous ophiolitic melange and cover rocks. The basement of autochthonous units is composed of schist, calcschist, micaschist, quartzite and marbles of Pre-Cretaceous metamorphosed rocks namely the Akdağmadeni Lithodem. A thick Eocene sedimantary-volcanosedimantary serie overlies this basement. The lowermost sequence of epiclastic rocks and the uppermost volcanosedimantary series are named as Kaletepe volcanics. Lower-middle Eocene Tokuş Formation is divided into three different members. These are, from bottom to top, Susuzdağ conglomerates, fossiliferous reefal carbonates of Asar and the Banaz sandstone-claystone members. Middle-Upper Eocene Kaletepe Volcanics comformably overlay the Tokuş Formation. Kaletepe Volcanics are divided into two sub-units as follow; the Taştepe unit is composed of basaltic and andesitic lava flows, and Alıçlısekitepe unit consists of tuff, agglomerate and volcanic sandstone. The volcanic rocks were described as andesite and basalt with a medium to high-K calcaline character on the basis of optical mineralogy and whole-rock major and trace element geochemistry. Eocene series is overlain by Upper Cretaceous Tekelidağı melange with a tectonic contact. Allocthonous Tekelidağ Complex are including three units. Those are Şeyhalilformation which composed of pink-red colored pelagic limestone; Alicik formation which includes lava flows and volcanosediments; and ophiolitic rocks. All these units are overlain by Quaternary alluvium and Pliocene İncesu Formation of continental deposits. Tectonic deformation style of the study area is controlled by thrust sequences of basal and cover rocks. Since the occurrence of thick tectonic slices of Upper Cretaceous Tekelidağı melange propogated southwards onto Lower-Middle Eocene age series of the basin, a major shortening on footwall rocks developed. This deformation is characterized by ENE-WSW trending fold axes, thrusts and strike-slip faults.