Merakum (Sivas) yöresinin jeolojisi, yöredeki kireç taşlarının çimento hammaddesi olarak kullanılabilirliğinin ve ortalama tenör-rezerv dağılımının incelenmesi

Abstract

MERAKUM (SİVAS) YÖRESİNİN JEOLOJİSİ, YÖREDEKİ KIREÇT AŞLARININ ÇİMENTO HAMMADDESİ OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİNİN VE ORTALAMA TENOR - REZERV DAĞILIMININ İNCELENMESİ ÖZET Yüksek Lisans Tezi Uğur TUTAR Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı r Danışman : Prof. Dr. Ahmet GÖKÇE ı ÖZET Sivas Çimento Fabrikası, ülkemizin en eski çimento fabrikalarından birisi olup, hammadde gereksinimlerini Merakum tepe çevresindeki kireçtaşı sahasından karşılamaktadır. Yöredeki kireçtaşları Pliyosen yaşlı Ağcahan Formasyonu'na ait Merakum üyesi içinde yer almaktadır. Bu kireçtaşları mikritik dokulu gölsel kireçtaşları şeklindedirler. Karlık tepe civarındaki kireçtaşları traverten olarak bilinmekte birlikte yapılan petrografik incelemelerde bunların da Merakum Tepe kireçtaşlannın devamı olduğunu göstermiştir. Kireçtaşı üretimi zaman zaman Merakum Tepe ve Karlık Tepe sahalarında olmak üzere iki farklı ocakta yapılmaktadır. Karlık Tepe ocağı daha kaliteli hammadde içermesine ragmen askeri tesislere ve şehir yerleşim alanına yakın olması nedeni ile üretim çalışmaları Merakum Tepe sahasına kaydırılmak zorunda kalınmıştır. Merakum Tepe sahasında son zamanlarda bazı sondaj çalışmaları yapılmış olup bu tez çalışmasında bu yeni kireçtaşı sahasının kalitesi ve rezervi tahmin edilmeye çalışılmıştır. vOrtalama tenor ve rezerv hesaplamasında birim hücre (blok model) yöntemi tercih edilmiştir. İşletme planına uygun olarak 8 m aralıklarla kat haritaları hazırlanmış ve birim hücreler 250 x 500 m boyutlarında belirlenmiştir. Hücrelerin ortalama CaO, Al203 ve Fe203 tenörleri, yakınlarındaki sondaj karotları ve yüzeyden alınmış örnek verileri kullanılarak hesaplanmıştır. CaO limit tenörü % 45.0 olarak kabul edilmiş ve daha düşük tenörlü hücreler rezerv hesaplamasına katılmamıştır. Sonuç olarak, bu yeni kireçtaşı sahasında 118.859.896 ton işletilebilir toplam rezerv hesaplanmıştır. ANAHTAR KELİMELER : Çimento, Kireçtaşı, Merakum Tepe, Rezerv, Sivas. VI

ABSTRACT MSc Thesis GEOLOGY OF THE MERAKUM (SİVAS) AREA, INVESTIGATION OF THE USEBILITY OF LIMESTONES IN THE AREA AS CEMENT RAW MATERIAL AND AVERAGE GRADE - RESERVE DISTRIBUTION Uğur TUTAR Cumhuriyet University Institute of Applied and Natural Sciences Geological Engineering Department Supervisor : Prof. Dr. Ahmet GÖKÇE ABSTRACT Sivas Cement Factory is one of the oldest cement factory of Turkey. Its Raw materials are supplied from the limestone deposits located in the Merekum Tepe area. Limestone deposits occur in the Merakum Tepe member of the Pliocene Ağcahan formation. These limestones are deposited in a lacustral environment and show micritic texture. Limestones around the Karlık Tepe are known as travertine, but petrographic studies showed that these limestones are the continuation of the Merakum Tepe limestones. Limestone was mined in two different quarries located in Merakum Tepe and Karlık Tepe areas from time to time. Although the Karlık quarry contains better qualified material and is closer to the factory, because of its very close location to military settlement and to suburb of Sivas, the mining activity had to move into Merakum Tepe area. Some drilling activities were recently performed in the Merekum Tepe area. This theses study deals with the quality and reserve estimation of this new limestone field. VIIUnit cell (block model) methode was used for average grade and reserve calculation. In accordance with the mining plan, level maps were prepared by distance of 8 m and cells were designated by 250 x 500 m dimentions. The average CaO, Al203 and Fe203 grades of cells were calculated using the closer drill core and surface sample data. The cut off grade of CaO is accepted as 45.00 per cent % and the cells with lower value not used in reserve calculation. As a result, 118.859.896 tons of mineble total reserve was calculated in this new limestone field. KEY WORDS : Cement, Limestone, Merakum Tepe, Reserve, Sivas