Malatya havzasının Yazıhan kesmindeki miyosen yaşlı kömürlü kayaçların mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi MALATYA HAVZASI'NTN YAZIHAN KESİMİNDEKİ MİYOSEN YAŞLI KÖMÜRLÜ KAYAÇLARTN MTNERALOJİK-PETROGRAFİK VE JEOKİMYASAL İNCELENMESİ Demet ERDOĞAN Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Prof.Dr.Hüseyin YALÇIN Alt-Orta Miyosen yaşlı kömürlü seviyeler içeren Malatya havzasının Yazman kesimi'ndeki istif, akarsu-gölsel ortamda çökeltilmiş olup, 370 m kalınlığında karbonat ve çakıllı kayaç arakatkılı kumlu-killi kayaçlardan oluşmaktadır. Silisiklastik ve karbonat kayaçlarmda ve bunların diyajenetik alterasyon ürünlerinde optik mikroskopi, X-ışınları difraksiyonu ve jeokimyasal (ana, iz ve nadir toprak elementleri) incelemeler gerçekleştirilmiştir. Akyar Formasyonunda kumlu karbonatlar, Küseyin Formasyonunda kumlu-killi, Parçikan Formasyonunda killi-karbonatlı, Boyaca Formasyonunda kumlu- çakıllı kayaçlar egemendir. Bu kayaçlarda bolluk sırasma göre karbonat (kalsit, aragonit, dolomit), kuvars, feldispat (plajiyoklaz, K-feldispat), kil (smektit, illit, I-S, paligorskit, klorit, serpantin), mika (muskovit, biyotit) ve jips mineralleri bulunmaktadır. Hornblend, anhidrit, pirit, markasit, jarosit ve elementer kükürt ender gözlenen minerallerdir.VI Epiklastik bileşenlerin baskınlığı, kömür oluşumu sırasında paleogöle yaygın biçimde kırıntılı malzeme taşındığını kanıtlamaktadır. Diğer taraftan, litolojilerin çoğunlukla benzer olması ve mineralojik değişimlerin de sınırlı kalması çökelme koşullarının yanı sıra, kaynak bölgenin de genellikle aynı kaldığını düşündürmektedir. Serpantin minerallerinin en az bulunan fillosilikatlar olması, en az detritik malzemenin ofiyolitik diziden sağlandığını göstermektedir. Paleogöle genellikle ortaç-asidik, yer yer bazik koşullar egemen olmuş; bunun sonucu yoğun epiklastik kayaçlar, kısmen de karbonat arakatkılan çökelmiştir. Smektitler hem dioktahedral, hem de trioktahedral karakterde olup, özellikle REE içeriklerine göre; trioktahedral bileşenler detritik, dioktahedral olanlar ise diyajenetik kökenli gözükmektedir. Anahtar Kelimeler: Arguvan, flüviyogölsel, klastik sedimantasyon, kil, XRD, REE

vıı ABSTRACT Ms Thesis MLNERALOGIC-PETROGRAPHIC AND GEOCHEMICAL STUDIES OF MIOCENE COALY ROCKS IN THE YAZIHAN AREA OF MALATYA BASIN Demet ERDO?AN Cumhuriyet University Institute of Applied and Natural Sciences Geological Engineering Department Supervisor: Prof.Dr.Hüseyin YALÇIN The sequence of 370 m thick in the Yazihan part of Malatya basin containing coaly levels of lower-middle Miocene is deposited in the fiuviolacustrine environment, which is formed of sandy-clayey rocks with carbonate and gravelly rock intercalations. Optic microscopy, X-ray diffraction and geochemical (major, trace and rare earth elements) studies are carried out on the siliciclastic and carbonate rocks and then- alteration products. Rocks of sandy-calcareous in the Akyar Formation, sandy-clayey İn the Küseyin Formation, clayey-calcareous in the Parçikan Formation and sandy-gravelly in the Boyaca Formation are dominant. Carbonate (calcite, aragonite, dolomite), quartz, feldspar (plagioclase, K-feldspar), clay (smectite, illite, I-S, palygorskite, chlorite, serpentine), mica (muscovite, biotite) and gypsum are found in these rocks in order of abundance. Hornblende, anyhydrite, pyrite, marcasite, jarosite and elementary sulphur are rare observed.vaı The dominant of epiclastic components have proved that clastic materials were transported into paleolake during the coal occurrences. On the other hand, the similarity of lithologies and the limit of mineralogical variations have been considered that the source region as well as deposition conditions were generally unchanged. The least presence of serpentine minerals indicate that the least clastic material was provided from ophiolitic suite. Epiclastic rocks were extensively deposited, but partly carbonate intercalations due to intermediate-acidic, partly basic conditions were abundant in the paleolake. Smectites have both dioctahedral and trioctahedral characteristics. It seems as if they are respectively diagenetic and clastic origins, especially in respect of REE contents. Key Words: Arguvan, fluviolacustrine, clastic sedimentation, clay, XRD, REE.