Karayün (Sivas güneydoğusu) civarı miyosen yaşlı birimlerinin organik jeokimyasal ve organik petrografik özellikleri

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'nin önemli sedimanter havzalarından birisi olanSivas Tersiyer Havzası'nda bulunan Karayün civarındaki Miyosen yaşlı birimlerinorganik jeokimyasal ve organik petrografik özelliklerinin araştırılmasıamaçlanmıştır. Çalışma alanı ve yakın çevresinde gözlenen birimler, Hafik,Karayün ve Karacaören formasyonlarıdır. Bunlardan Karayün formasyonuAğıldere, Eğribucak ve Danışma Tepe olmak üzere üç üyeye ayrılarakincelenmiştir.Karayün yöresinde yüzeyleyen Miyosen yaşlı Karayün ve Karacaörenformasyonlarının ölçülü stratigrafik dikme kesit ve nokta örneklemelerindenalınan 151 adet örnek üzerinde ince kesit petrografisi, X-ışınları difraksiyonuçözümlemesi (Tüm kayaç) ve organik maddece zengin olan örneklerden iseToplam Organik Karbon (TOC) ve Rock-Eval piroliz analizi yaptırılmış, organikpetrografik inceleme amacıyla kerojen slaytları hazırlanarak değerlendirilmiştir.IVOrganik madde birikimlerinin gözlendiği Karayün formasyonu DanışmaTepe üyesine ait 44 adet örnek üzerinde yapılan organik petrografik incelemesonucunda ortalama %73 amorf, %23 otsu, %3 kömürsü ve %1 odunsu organikmadde belirlenmiştir. Hidrojen ndeksi-Oksijen ndeksi ve HI-Tmax diyagramınagöre değerlendirilen örneklerin Tip II-III alanına düştüğü saptanmıştır.Örneklerin 30 tanesinden TOC ve Rock-Eval pirolizi analizi yaptırılmış veTOC değerlerinin %0.07-0.99 aralığında değiştiği saptanmıştır. Bu örneklerden 24adetinin kaynak kaya potansiyeli taşıyabilmesi için gereken minimum (%0.5)organik madde miktarının altında olduğu belirlenmiştir. Diğer örneklerdegözlenen organik madde zenginleşmeleri ise yerel özelliktedir.Danışma Tepe üyesi örneklerinin Tmax değerleri 419-463 ºC aralığındadeğişmektedir (ortalama Tmax: 438.43 ºC). Bu değer birimin erken-orta olgunaşamada olduğunu gösterir. Ayrıca HI-Tmax diyagramındaki örnek dağılımları vekerojen slaytlarındaki spor renk indeksi değişimleri de birimin henüzolgunlaşmadığını belirtir.Organik jeokimyasal ve organik petrografik değerlendirmelere göreKarayün formasyonu Danışma Tepe üyesinde gözlenen bitümlü şeyl seviyelerindebelirlenen organik madde tipleri petrol ve gaz türüm potansiyelli (Tip II-III) olsada bu birimdeki organik maddece zengin seviyelerin yeterli kalınlıkta olmaması,ayrıca organik maddelerin olgunlaşmalarının da düşük olması nedeniyle biriminpetrol türümünü gerçekleştiremeyeceği belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Sivas Havzası, Karayün, Miyosen, bitümlü şeyl, organikjeokimya, organik petrografi.V

In this study, near Karayün, which is in one of an important sedimantarylbasins of Turkey named Sivas Tertiary Basin, organic geochemical and organicpetrographic characteristics of The Miocene old units, research have aimed. Theunits observed in the study area and nearby are Hafik, Karayün and Karacaörenformations. The Karayün formation from these, is examined by to be divided intothree members as Ağıldere, Eğribucak and Danışma Tepe.At the 151 examples taken from old Miocene Karayün and Karacaörenformations? measured stratigraphic section and point samplings surfaced inKarayün region; the petrography of thin section, X-rays? difraction analysis andfrom examples rich in organic material, The Total Organic Carbon (TOC) andRock-Eval pyrolysis analysis have been done; the kerogene slides prepared andevaluated for organic petrographic survey.As a result of the organic petrographic survey on the 44 item examplesbelong to Karayün Formation Danışma Tepe member in which observed organicmaterial aggregation, avarage of % 73 amorphous, % 23 herbaceous, % 3 coalyand % 1 ligneous organic material have determined. The examples evaluated asHydrogen Index-Oxygen Index and HI-Trax diagram, have assigned to fall onType II-III area.From the examples, 30 items? TOC and Rock-Eval pyrolyses analysis havebeen done and the TOC values determined to change between % 0,07-0,99. The24 of these examples are found to be under amount of minimum organic material(%0,5) which was sufficient to receive spring rock potential. The organic materialrichment observed on the other examples have local characteristics.The Tmax values of Danışma Tepe member, changes between 419-463 C(avarage Tmax: 438.43 C). This value shows the unit to be in early-middle maturephase. Also the example dispersions in HI-Tmax diagram and changes of sporecolour index in kerogene slides, determines the unit has not yet be matured.For the organic geochemical and organic petrographic evaluations, even ifthe organic material types, which determined at the bituminous shale levels thatobserved at Karayün Formation Danışma Tepe member (Type II-III) havepetroleum and gas kind potential due to the levels in this unit, rich for organicmaterial not to have enough thickness, besides the matureness of organic materialsis low, the unit is determined not to fulfil the petroleum deriveness.Key Words: Sivas basin, Karayun, Miocene, bituminous shale, organicgeochemistry, organic petrography.