Beyaz nektarin ve değişik sert çekirdekli meyve türlerinin karşılıklı melezlemede uyuşma durumlarının incelenmesi

Abstract

Beyaz nektarinler çok beğenilen aromatik yapısı ve dış görünümleri medeniyle Ülkemiz pazarlarında yüksek fiyatla pazarlanabilen meyvelerdir. Beyaz nektarinler yüksek verim ve kalite özelliklerine sahip, aromatik yapısı zengin yeni sert çekirdekli meyve çeşitlerinin geliştirilmesi için özgün bir materyaldir. Bu amaçla Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü tarafından başlatılmış ve 2002 yılından günümüze devam eden ıslah programı sürdürülmektedir. Bu çalışmada; beyaz nektarinlerin olası bir ebeveyn olma durumunda değişik sert çekirdekli meyve türlerinde karşılıklı melezleme sonucu birbirleri ile uyuşma durumları incelenmiştir. Melezleme çalışmaları Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi meyvecilik parselleri ile Lapseki, Bayramiç ve Dardanos'ta bulunan üretici bahçelerinde yürütülmüştür. Bayramiç'de 12 adet, Lapseki'de 4 adet ve Dardanos'da 6 adet olmak üzere toplam 22 beyaz nektarin ağacı üzerinde melezleme uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Ön deneme olarak 2008 yılında 2662 çiçekte ve ana çalışma olarak 2009 yılında 6916 çiçekte melezlemeler yapılmıştır. Çiçek tozları şeftali, nektarin, erik, kayısı, badem ve kiraz çeşitlerine ait ağaçlardan toplanmıştır. Kontrollü melezleme çalışmaları mümkün olan en zengin kombinasyonlar kullanılarak emaskülasyon yapılmış sürgünlerde gerçekleştirilmiştir. Elde edilen meyvelerde tutum oranı ve bazı pomolojik özellikler incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre beyaz nektarinler kiraz dışındaki diğer sert çekirdekli meyve türleri ile uyuşmazlık göstermemiştir. Bu analizler sonucunda meyve tutum oranı en yüksek %40,25 ile `Beyaz Nektarin' X Prunus domestica kombinasyonundan elde edilmiştir. `Beyaz Nektarin' meyvesinin pomolojik özellikleri incelendiğinde çekirdek/meyve eti oranı, çekirdek eni ve S.Ç.K.M. dışında en yüksek değerlerin, `Beyaz Nektarin' ile Prunus amygdalus çeşitleri arasında yapılan melezlemelerden elde edildiği belirlenmiştir. Bu çalışma beyaz nektarin genotiplerinin Prunus cinsinin geliştirilmesi için yeni bir kaynak olarak kullanılabileceğini göstermiştir.

The white nectarines have high value and consumer acceptance in the market places of Turkey because of its unique flavor and external appearance. White nectarines have novel source for variety improvement of new stone fruit varieties with high yield and fruit characteristics while keeping its unique flavor. For this purpose a breeding programme was carried out at the Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, University of Canakkale Onsekiz Mart since 2002. In the present study, cross compatibility was investigated from different hybridizations in case of white nectarine is a parent. Crossing studies were performed at the fruit research plots of Çanakkale Onsekiz Mart University and grower orchards in Lapseki, Bayramic and Dardanos locations in Çanakkale. Hybridizations were performed on total 22 trees in which 12 trees were in Bayramiç, 4 trees in Lapseki and 6 trees in Dardanos locations. In 2008, total 2662 hybridizations were made for preliminary studies and, 6916 flowers were used for main hybridization studies in 2009. Pollens which were collected from different Prunus species and varieties including peaches, nectarines, plums, apricots, almonds and sweet cherries. Controlled crosses of all possible combinations were made on emasculated branches. Pomological analyzes were carried out in the fruits which were obtained from the hybridizations. According to the obtained results, white nectarines can be freely crossed with different Prunus genotypes except sweet cherry. `White Nectarine? X Prunus domestica combination indicated the highest fruit set (%40,25). The best pomological characteristics were determined in `White Nectarine? X Prunus amygdalus combination excluding seed/fruit ratio, seed width and water soluble solids. This study showed that white nectarine genotypes can represent a novel source of breeding materials for improvement of Prunus genus.