Yukarı Tohma çayı havzasının (Gürün-Sivas) hidrojeoloji incelemesi

Abstract

İnceleme alanı Tohma Çayı Havzası'nın yukarı kesiminden oluşmaktadır, yaklaşık 515 km2 yüzölçümüne sahiptir ve Gürün'ün (Sivas) kuzeybatısında yer almaktadır. Bu alan Paleozoyik-Kuvaterner yaş aralığındaki çeşitli tortul litoloji birimlerini ve volkanik kayaçları içermektedir.Yapılan çalışmada Yukarı Tohma Çayı Havzası'nın su potansiyeli, litolojik birimlerin hidrojeolojik özellikleri, su kaynaklarının kökenleri ve birbirleriyle ilişkileri, yüzey ve yeraltısularının kimyasal özellikleri ve kalitesi incelenmiştir.Havzadaki kayaç birimleri hidrojeolojik özellikleri açısından genellikle karstlaşmış ve/veya kırıklı-çatlaklı karakter göstermektedir. Havzada en fazla akifer özelliği gösteren birimler, kireçtaşından oluşan formasyonlardır. Bu çalışma kapsamında inceleme alanının 1:100 000 ölçekli hidrojeoloji haritası hazırlanmış ve bu birimlerin su taşıma (akifer) özellikleri belirlenmiştir.Çalışma alanının yıllık ortalama yağışı 339 mm olarak hesaplanmıştır.İnceleme alanından alınan su örnekleri üzerinde yapılan kimyasal analiz sonuçlarına göre kaynak ve akarsuların hidrokimyasal özellikleri ortaya konmuştur. İnceleme alanındaki yeraltısuları kalsiyum bikarbonat (Ca-HCO3) fasiyesindedir. Su kimyası verileri içme suyu ve sulama suyu standartlarıyla karşılaştırılmıştır.İnceleme alanında 1 l/s ile 30 l/s debiye sahip kaynaklar bulunmaktadır. İnceleme alanındaki kaynakların elektriksel iletkenlik değerleri 190-568 µS/cm arasında, sertlikleri 8,5-27 Fransız sertlik derecesi arasında değişmektedir. Kaynak suları içme suyu standartlarına genellikle uygundur. Kaynak suları sulama suyu açısından ABD Tuzluluk Laboratuvarı diyagramına göre genellikle ?düşük sodyumlu-orta tuzlu? sular sınıfında yer almaktadır.Tohma Çayı sularının elektriksel iletkenlik değerleri 401-554 µS/cm arasında, sertlikleri 17,8-26 Fransız sertlik derecesi arasındadır. Tohma Çayı suları sulama suyu açısından ABD Tuzluluk Laboratuvarı diyagramına göre genellikle ?düşük sodyumlu-orta tuzlu? sular sınıfında yer almaktadır.Aygır Gölü sularının elektriksel iletkenlik değerleri 1210-1945 µS/cm, sertlikleri 68-110 Fransız sertlik derecesidir. Aygır Gölü suları ABD Tuzluluk Laboratuvarı diyagramına göre ?düşük sodyumlu-yüksek tuzlu? sular sınıfında yer almaktadır.

The study area consists of upper part of the Tohma River Basin, covers about 515 km2 area and is situated to the northwest of the Gürün (Sivas). The study area comprises Paleozoic-Cenozoic aged sedimentary lithological units and volcanic rocks.The study identifies the water potential of the Upper Tohma River Basin, hydrogeological properties of the lithological units, origins, relations, hydrochemical properties and quality of the surface and groundwater resources.The rocks in the basin are karstified and/or fractured-jointed from the point of the hydrogeological features. The most developed aquifers in the basin consist of limestones. 1:100 000 scaled hydrogeologial map of the study area was prepared and water bearing (aquifer) characteristics of the formations were determined.The mean annual precipitation of the study area was calculated as 339 mm.Hydrochemical properties of the springs and rivers were investigated by using chemical analysis results of the water samples from the study area. In the study area groundwaters are usually of calcium bicarbonate facieses. Water chemistry data of groundwater are compared with drinking and irrigation water standarts.The springs in the study area have discharges ranging between 1 l/s and 30 l/s. EC and hardness values of the springs in the study area range between 190-568 µS/cm and 8,5-27 French hardness, respectively. The spring waters are usually suitable in terms of drinking water standards. In regard of irrigation water quality, most of the springs water plot in low sodium-medium salinity class in U.S. Salinity Laboratory Diagram.EC and hardness values of the Tohma River waters in the study area range between 401-554 µS/cm and 17,8-26 French hardness, respectively. Most of the Tohma River waters plot in low sodium-medium salinity class in U.S. Salinity Laboratory Diagram.EC and hardness values of the Aygır Lake waters in the study area range between 1210-1945 µS/cm and 68-110 French hardness, respectively. Aygır Lake waters plot in low sodium-high salinity class in U.S. Salinity Laboratory Diagram.