Karstik boşluklu karlıktepe taşocaklarında kontrollü patlatmalar ve maliyetleri

Abstract

Bu tez kapsamında, Sivas'ta karstik boşluklar içeren bir taş ocağı'ndaki mevcut karstik boşlukların delme-patlatma çalışmalarına ve üretim maliyetlerine olan etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Öncelikle mevcut karstik boşlukların boyut ve dağılımları göz önünde bulundurulmadan yalnızca patlatma deliklerine boydan boya plastik poşetler yerleştirilip, bu poşetlerin içine patlayıcı madde doldurularak patlatmalar yapılmış ve bunun neticesinde ortaya çıkan delme-patlatma ve hidrolik kırıcı maliyetleri belirlenmiştir. Ardından bir diğer yöntem olarak patlatma deliklerinin delinmesi esnasında geçilen karstik boşlukların başlangıç ve bitim kotları belirlenerek bu bilgiler ışığında, delikteki boşluklu kısımlara patlayıcı gelmeyecek şekilde delikler patlayıcı madde ile doldurulmuş ve bu şekilde yapılan patlatmaların üretim maliyetleri belirlenmiştir. Son olarak bir önceki yöntemde kaydedilen boşluk bilgileri ışığında bu boşlukların üç boyutlu modellemelerinin yapılarak deliklerin düzenlenmesi ve patlatmaların yapılması yöntemi uygulanmıştır. Bu yönteminde üretim maliyetlerine etkisi belirlenerek diğer yöntemlerle kıyaslanmış ve maliyetlerin minimizasyonu ile optimum delme-patlatma çalışmaları sağlanmıştır.Bu yöntemler uygulanırken mevcut karstik boşluklar ile delme-patlatma ve hidrolik kırıcı maliyetleri arasında bir ilişki geliştirilmeye çalışılmıştır.

The aim of this thesis is to determine the effect of carstic cavities on the drilling blasting practices and production costs, for a quarry located in Sivas. First, without considering the size and distribution of cavities, plastic pochets were put in the blast holes and filled with explosives, and then blasted. The resulting drilling-blasting and secondary breaking by hydroulic hammer costs were determined. As the other method, the beginning and ending point of carstic cavities within the blast holes were determined and the hole were filled with explosive except the area of cavities. The resulting production cost of this approach were also determined. The last method was to create 3D model of cavities in the area then plan the drilling blasting layout on the basis of this method. The resulting cost of this method was also determined. Then the cost of all method compared and it was found that modeling cavities and planning the drilling and blasting provide the less cost.At the same time it is tried to develop a relationship between carstic cavities and breaking cost.