Gerçek örneklerde eser düzeyde bulunan inorganik selenyum türlerinin kinetik spektrometrik yöntemle belirlenmesi

Abstract

İnorganik selenyum türlerinin belirlenmesi, elementin toksisitesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Selenyum türlerinin kinetik spektrofotometrik belirlenmesi, seçenek yöntemlerle kıyaslandığında, pahalı reaktif ve sarf malzemesi gerektirmemesi yanında spektrofotometre gibi her laboratuvarda bulunabilecek bir cihaz ile gerçekleştirilebilmesi gibi önemli avantajlara sahiptir. Bu çalışmada selenyumun kinetik spektrofotometrik belirlenmesi için seçilebilecek yeni indikatör tepkimelerin belirlenmeleri bu tepkime koşullarının optimumlaştırılarak bazı gerçek örneklere uygulanabilirliği araştırılmıştır.Selenyum(IV)'ün katalizör olarak davrandığı tepkimeler içerisinden katalitik etkinin en fazla olduğu Giemsa stain, Methylene yeşili ve Taylor mavisi indikatör tepkimeleri araştırılmıştır. Her üç tepkime için optimum koşullar belirlenmiş ve selenyuma karşı analitik sinyalin doğrusal olduğu aralıklar belirlenek, bu aralıkta girişimci türler için tolerans sınırları araştırılmıştır. Girişim yapan metal iyonlarının uzaklaştırılması için DOWEX 50W X 8-100 kuvvetli bazik katyon değiştirici reçine kullanılmıştır. Katalitik tepkimenin seçiciliği katyon değiştirici reçine kullanılarak büyük oranda artırılmıştır.Geliştirilen indikatör tepkimeler selenyum tayini için, çeşitli veteriner hekim ilaçlarına (Yeldif, Selephose gibi) ve kaplıca suyu örneklerine uygulanmıştır. Ayrıca kaplıca suyu örneklerinde ve yapay örneklerde inorganik selenyum türlemesi çalışmaları yapılmıştır.Optimum koşullar altında üç indikatör tepkimenin hız sabitleri, ve aktifleşme enerjileri belirlenmiştir. Ayrıca hız belirleyen basamakta indikatör tepkimeye katılan türlerin yükleri çarpımı ve tepkime mekanizmasının aydınlatılması için birincil kinetik tuz etkisi araştırılmıştır.

Determination of inorganic selenium species is much critical, since the toxicity of the element depends on its concentration. Kinetic spectrophotometric determination of selenium has some advantages because it does not need expensive reagents and it can be done instrument which every laboratory has. In this study, determination of inorganic selenium by kinetic spectrophotometric method, employing new indicator reaction systems were investigated. New reaction mediums were optimized and applicability of the methods on some real samples was also discussed.Among the new indicator reactions that selenium acts as catalyst more effectively for Giemsa stain, Methylene green and Taylor?s blue reactions. For these reaction optimization of the medium and linear range of analytical signal were determined and tolerance limits of interfering species were studied. DOWEX 50W X 8-100, a strong acidic resin was used to remove potential interfering cationic species. In addition, the selectivity of the catalytic reactions was greatly improved usage of the resin.The developed indicator reactions were applied on some medical preparates (Yeldif, Selephose etc.) and spring water samples. Inorganic selenium speciation was studied for spring water samples and some synthetic samples.The rate constants and activation energies for all three reactions were determined under optimum conditions. In addition, the product of charges of the species involved in rate determining step of indicator reaction and primary kinetic salt effect for elucidation of reaction mechanisms were studied.