Manisa`da farklı yaş gruplarında Hepatit A prevalansı ve çevresel faktörlerle ilişkisi

Abstract

VI. ÖZET Hepatit A günümüzde de önemini sürdüren, önemli morbidite ve ileri yaşlarda geçirildiğinde mortalite nedeni olabilen bir hastalıktır. Bütün dünyadaki yaygınlığı çevresel faktörlerle ve dolayısıyla sosyo-ekonomik durum ile yakından ilgilidir. Koruyucu önlemlerin alınabilmesi için toplum prevalansını saptamanın önemi açıktır. Son yıllarda geliştirilmiş olan hepatit A aşısı, HAV enfeksiyonundan korunmada etkin bir yoldur. Ancak aşının kullanımında toplum prevalans değeri ve yaş gruplarına göre dağılımı yol göstericidir. Bu çalışmada Manisa ilinde farklı yaş gruplarında Hepatit A prevalansının ve buna etki eden çevresel faktörlerin saptanması amaçlanmıştır. Çalışmaya Manisa ilinde yaşayan, daha önce sarılık geçirme öyküsü bulunmayan, hepatit A aşısı yapılmamış 1-18 yaşları arasında 462 olgu alınmıştır. Olguların farklı çevresel faktörlerle etkileşimlerinin olması için, Manisa'da dar gelirli ve düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ailelerin oturduğu semtlerden dört ilköğretim okulu ve sosyo-ekonomik durumu orta ve iyi olan ailelerin oturduğu semtlerden bir lise, Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Pediatri polikliniğine sarılık dışı nedenlerle başvuran olgular alınmıştır. Olguların velilerine Hepatit A enfeksiyonunun çevresel faktörlerle ilişkisini içeren bir anket uygulanmıştır. Anket formunu doldurup kan alınmasına izin veren, onay belgesini imzalayan ailelerin çocuklarından alınan kan örneklerinde anti-HAV total ve anti-HAV IgM Makroenzim immunassey yöntemiyle çalışılmıştır. Çalışmaya alınan 1-18 yaş arası 232 erkek (%50.2), 230 kız (%49.8) toplam 462 olgu 5 yaş grubuna ayrılmıştır. Bu gruplardaki seropozitivite oranları saptanmış ve bu oranlara çevresel faktörlerin etkileri araştırılmıştır. Tüm grupta prevalans %44.8 bulunmuştur. Hiçbir olguda anti-HAV IgM pozitifliği saptanmamıştır. HAV prevalansının yaşa göre dağılımı 1-2 yaş arasında %5.9, 3-6 yaş arasında %18.8, 7-10 yaş arasında %46.8, 11-14 yaş arasında %61.2, 15-18 yaş arasında %56.1 bulunmuştur. Tüm gruplarda cinsler arasında fark saptanmamıştır. Yaş gruplarına göre prevalanslar 60değerlendirildiğinde 6 yaşına kadar olan %18.8 prevalans oranının 10 yaşına kadar yaklaşık ikibuçuk katına çıktığı, 11-18 yaşındaki gençlerin ise yarısından fazlasının enfeksiyona maruz kaldığı saptanmıştır. Bu verilerin ışığı altında ilimizde Hepatit A enfeksiyonu prevalansı orta endemisite olarak tanımlanan bölge düzeylerindedir. Risk faktörleri; gecekonduda bulunmak, evde oturan kişi ve kardeş sayısının fazla olması, kuyu suyu içmek, tuvaletin dışarıda olması, tuvalet kağıdının kullanılmaması ve düşük sosyo-ekonomik düzeydir. Koruyucu faktörler ise anne ve babanın iyi eğitim almış olması, şehirde yaşamak, sosyo-ekonomik durumun iyi olmasıdır. Sosyo-ekonomik durumun iyileşmesiyle birlikte hastalığı geçirme yaşı ileri yaşlara kaymaktadır. Korunmada eğitim düzeyinin yükseltilmesi, sosyo-ekonomik durumun iyileştirilmesi ve aşılamanın uygun olduğunu düşünmekteyiz. Prevalansın kalabalık ortama girme ile birlikte ikibuçuk katına çıktığını göz önüne alarak aşılamanın HAV antikor tayini yapılmadan, okula başlamadan önce yapılmasının daha yararlı olacağı, 11-18 yaş grubundaki çocuklarımızın yarısından fazlasının enfeksiyona maruz kaldığını düşünerek bu yaş grubunda ileri yaşlarda oluşabilecek komplikasyonları önleme açısından, aşılama için yapılacak maliyeti de dikkate alarak HAV antikor tayini yapıldıktan sonra aşılamanın daha doğru olacağı kanısına varılmıştır. 61