Avrupa Birliği ve Türk hukukunda genetik yapısı değiştirilmiş organizmaların (GDO) karşılaştırmalı bir incelemesi

Abstract

Farklı organizmalar arasında genetik materyalin birleştirilmesi işlemi, rekombinant DNA teknolojisi olarak bilinmekte bu şekilde ortaya çıkan yeni organizmaya da genetik yapısı değiştirilmiş organizma adı verilmektedir. Dünya nüfusunun beslenebilmesi için, kıt kaynaklar kullanılmak suretiyle yeterli tarımsal üretim yapma konusunda, GDO teknolojisi bir çözüm yolu olarak görülmektedir. Fakat GDO'ların özellikle insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevreye yönelik zararlı etkilerinin olabileceğinden de bahsedilmektedir. Bünyesinde barındırdığı risk faktörleri nedeniyle GDO'larla ilgili tüm faaliyetlerin güvenli bir şekilde yapılması gerekli görülmektedir. Bu nedenle uluslararası düzeyde ve ulusal yasalarla GDO'ların biyolojik güvenliğini sağlamaya yönelik hukuki düzenlemeler yapılmaktadır. Bu düzenlemeler içinde Avrupa Birliği Mevzuatı, GDO'larla ilgili olarak benimsediği yüksek koruma düzeyi ve karmaşık yapısıyla dikkat çekmektedir. AB'de Birlik düzeyindeki biyogüvenlik düzenlemeleri, 90'lı yılların başında meydana getirilmeye başlanmış ve devamlı güncellenerek bugünkü halini almıştır. Türkiye'de ise biyogüvenlik mevzuatı AB'de olduğu gibi köklü bir geçmişe sahip değildir. Temel Biyogüvenlik Yasası 2010 yılında yürürlüğe girmiştir. Türkiye'nin, AB Biyogüvenlik Mevzuatı ve hukuksal uygulama tecrübesinden istifade etmesi, ülkemizin de GDO'lara yönelik yüksek bir koruma düzeyinin sağlanması bakımından gereklidir. Bu çalışmada, AB ve Türk Hukukunda genetik yapısı değiştirilmiş organizmalara yönelik düzenlemeler karşılaştırılmış ve Türk Mevzuatı açısından çeşitli önerilere yer verilmiştir.

Combining genes from different organisms is known as recombinant DNA technology, and the resulting new organism is said to be `genetically modified organizm. The solution of the problem to make enough agricultural production by using limited sources in order to feed the people seen as GMO tecnology. Technologies for genetically modifying foods also pose some risks, both known and unknown, like all new technologies. Controversies surrounding GM foods and crops commonly focus on human and environmental safety, labeling and consumer choice, intellectual property rights, ethics, food security, and environmental conservation. Because of these controversies and risks, national and international legislation studies are carried out. The prudential regulation of GMO?s in the European Union in the world are available. High level of protection against the risks of GMO?s in the EU was adopted. Biosafety regulations in the EU, iniatiated the creation at the beginning of the 90s, and took its current form continuously updated. In Turkey, as well as bio-safety legislation in the EU does not have a long history. Basic Biosecurity law came into force in 2010. The EU biosecurity legislation and legal practice experience to benefit our country for GMOs in terms of ensuring a high level of protection required. In this study, the Europen Union and the Turkish Law on Genetically Modified Organisms arrangements are compared and various suggestions have been given in terms of the Turkish legislation.