Şizofrenili olgularda kardeş kromatid değişimlerinin (Sister Chromatid Exchange-SCE) araştırılması

Abstract

55 ÖZET: Şizofreni, etiyolojisi, tanı ve tedavi yöntemleri hakkında yapılan bir çok çalışmaya rağmen, henüz yeterince bilgi edinilememiş bir hastalık grubudur. Son yıllarda özellikle hastalığın genetik yönü ile ilgili çalışmalar hız kazanmıştır. Yapılan çalışmalarda, hastalıkla ilgili bazı sitogenetik bulgular da elde edilmiş ve şizofrenide DNA kırılganlığında artış olabileceğini düşündüren bulgular elde edilmiştir. Bu çalışmada hastalığın bu yönü irdelenmeye çalışılmıştır. Çalışma 33 şizofreni tanısı almış hasta ve 14 kontrolden periferik kan örnekleri alınarak yapılmıştır. Olgulardan alınan kan örneklerine uygulanılması planlanan kardeş kromatid değişimi (sister chromatid exchange- SCE) tekniğinin ilaçlardan56 etkilenebileceği düşünülerek, olgular üç ana gruba ayrılmıştır; a) tedavi görmeyen olgular, b)düzenli tedavi gören olgular (en az 5 yıldır), c) düzenli tedavi görmeyen olgular (en az son 1 aydır tedavi görmeyen olgular). Çalışma sonucunda elde edilen bulgular üç şekilde değerlendirilmiştir. Birinci aşamada olgu ve kontrol grupları arasında SCE değerleri açısından farklılık olup olmadığı araştırıldı. Daha sonra SCE değerlerinin kromozom gruplarına göre dağılımı saptanıp, ayrı ayrı her bir kromozom grubu için olgu ve kontroller arasında farklılık olup olmadığı belirlendi. Son aşamada ise aynı deneklerde, birim kromozom başına düşen SCE miktarında kromozom grupları arasında farklılık olup olmadığı araştırıldı. Yapılan bu değerlendirmeler sonucunda; şizofreni olgularında SCE değerleri kontrol grubuna göre artış göstermektedir. Olguların aktif tedavi görmeleri ilaç kan seviyesinin etkisini gösterir şekilde SCE seviyesini daha da arttırmaktadır. Olguların tedavisiz olmasıyla, son bir aydır tedavi görmemesi arasında. SCE değerleri açısından farklılık gözlenmemektedir. Bu da SCE' ye asıl etki eden değişkenin ilaç kan düzeyleri olduğunu, kronik etkinin ya olmadığını ya da az etkili olduğunu düşündürmektedir. Aynı kromozom gruplarının, olgu grupları ve kontrollerde karşılaştırılması sonucunda elde edilen veriler, şizofrenik olgularda kullanılan ilaçların veya ilaçlardan birinin etkisiyle A ve E grubu kromozomlar açısından diğer olgu gruplarına göre daha fazla etkilenme olduğuna işaret57 etmektedir. Birim kromozom başına düşen SCE değerleri kullanılarak yapılan değerlendirmede ise A, C ve D grupları ilaçlardan daha fazla etkileniyor görünmektedir. Bu iki bulgu ışığında, özellikle A grubu kromozomlar ilaç tedavisine daha duyarlı görünmektedir. Ayrıca, düzenli tedavi gören hasta grubunda cinsiyetin SCE' yi anlamlı düzeyde etkilemediği belirlenmiştir.

58 ABSTRACT: Our knowledge is very few about schizophrenia especially on etiology, diagnosis and therapy of the disease, although there were many investigations about it. In recent years, one of the most investigated area of the disease was its genetics. There were some cytogenetic findings that pointed out DNA instability in those studies. In our study, blood samples of 33 schizophrenic case and 14 control were collected. Because of the levels of sister chromatid exchange could be sensitive to the drugs, we separated our cases in to three main groups, a) Cases that never use any drug, b) cases who had been having drug at least five years, c) cases that have not had their drug at least for a month.