Gübrelemenin sakız fasulyesinin (Cyamopsis tetragonoloba (L.) Taub.) ot ve tohum verimi ile kalite özelliklerine etkisi

Abstract

Türkiye'de yazlık baklagil yem bitkileri tür sayısı ve üretiminde yetersizlik söz konusudur. Sakız fasulyesi (Cyamopsis tetragonoloba) bu eksikliği giderebilecek bir alternatif olarak görülmektedir. Bu nedenle bu çalışmada farklı gübre çeşidi ve dozlarının sakız fasulyesinin bazı verim ve kalite özellikleri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Araştırma Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Dardanos Yerleşkesi Ziraat Fakültesi uygulama alanında 2015 yılında yürütülmüştür. Faktöriyel tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulan denemede 3 azot (0, 3, 6 kg/da) ve 5 fosfor (0, 3, 6, 9, 12 kg/da) dozu uygulanmıştır. Araştırmada ot ve dane verimleri ile bunları etkileyen verim unsurları incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, ot için hasatta, gübre dozları otun verimi ile kuru madde oranı, dal sayısı, sap kalınlığı, yap/sap oranı ve çiçek/bakla oranlarına etkisi önemli olmuştur. En yüksek yeşil ot (2532,9) 6 kg N ve 12 kg P2O5 (2551,6) ve kuru ot verimi (686,4) 3 kg N gübre dozunda sağlanmıştır. Tohum için hasatta, bitki boyu, yaprak sayısı, çiçek sayısı, yaprak yaş ve kuru ağırlığı, sap yaş ve kuru ağırlığı, yaprak oranı, sap oranı açısından fosforlu gübreler etkili olup, 6 ve 9 kg P2O5 dozlarında en yüksek değerler elde edilmiştir. Tohum için hasatta, gübre dozlarının tohum verimi, bakla sayısı ve ağırlığı ile tohum sayısı üzerindeki etkileri önemli, bitki boyu, bitki yaş ve kuru ağırlığı, bakla verimi, bin dane ağırlığı, bakla eni, boyu ve tohum ağırlığı üzerindeki etkileri de önemsiz bulunmuştur. Sonuç olarak, Çanakkale ve benzeri ekolojilerde ot için sakız fasulyesi yetiştiriciliğinde dekara 6 kg N ve 9 kg P2O5, tohum için yetiştiricilikte ise sadece 9 kg P2O5 verilmesi önerilebilir.Anahtar sözcükler: Sakız Fasulyesi, N, P, Ot Verimi, Tohum Verimi.

In Turkey, summer legume fodder crops are being discussed due to their inefficiency in number of species and production. Cyamopsis tetragonoloba appears to be an alternative crop to overcome this deficiency. Therefore, the effects of different types and doses of fertilizer on some yield and quality characteristics of cluster bean were investigated. This research was conducted in 2015 in the Application Area of Agriculture Faculty situated in Dardanos Campus, Çanakkale Onsekiz Mart University. Three nitrogen (0, 3, 6 kg/da) and 5 phosphorus doses (0, 3, 6, 9, 12 kg/da) were applied in the experiment with 3 replications using randomized complete block design. Hay and grain yields along with the yielding factors affecting them were investigated. According to the obtained results, fertilizer doses significantly affected the yield of hay along with the rate of dry matter, number of branches, thickness of leafstalk, ratio of leaf/leafstalk and rates of flower/pod while harvesting for hay purpose. The highest fresh grass (2532.9) has been obtained by applying 6 kg N and 12 kg P2O5 (2551.6), and dry hay yield (686.4) in case of 3 kg N doses. In case of harvesting for seed, phosphorous fertilizers were found more effective in terms of plant height, number of leaves, number of flowers, green and dry leaf weight, green and dry leafstalk weight, leaf ratio, and leafstalk ratio; and obtained the highest values at 6 and 9 kg doses of P2O5. The fertilizer doses were found to have significant effects on seed yield, number and weight of pods as well as the number of seeds, but had non-significant effects on plant height, plant wet and dry weight, pod yield, weight per thousand, pod diameter and length, and seed weight in case of harvesting for seed. In conclusion, 6 kg N and 9 kg P2O5 fertilizer doses of nitrogen and phosphorous would be suggested for the cultivation of cluster bean for hay in Çanakkale and similar ecological zones while, only 9 kg of P2O5 should be given for cultivation of guar for per decare seed purpose.Keywords: Cluster Bean, Nitrogen, Phosphorous, Hay Yield, Seed Yield.