Sıçan implantasyonunda decidualizasyon ve ekstrasellüler matriks değişiklikleri: Histokimyasal, immünohistokimyasal ve ultrastrüktürel bir çalışma

Abstract

108 ÖZET SIÇAN İ M PLANTASYON UNDA DECİDUALİZASYON VE EKSTRASELLÜLER MATRİKS DEĞİŞİKLİKLERİ: Histokimyasal, immünohistokimyasal ve ultrastrüktürel bir çalışma Invazif implantasyonun gerçekleştiği türlerde, decidualizasyon endometriumdaki stromal hücrelerin karakteristik bir özelliği olup, iğ şekilli bu hücrelerin, epiteloid özellikli decidual hücrelere farklılaştığı, blastosist etrafında bir implantasyon odasının şekillendiği, stromal vasküler ağın ve ekstrasellüler matriksin yeniden düzenlendiği karmaşık bir süreci ifade eder. Bu çalışmada, sıçanlardaki decidualizasyon esnasında morfolojik farklılaşmanın yanısıra, endometrial ekstrasellüler matriks organizasyonunda yeralan kollajen, retiküler lifler ile laminin ve fibronektin proteinlerindeki değişimlerin saptanması amaçlanmıştır. Gebeliğin 7-1 0. günleri arasında elde edilen implantasyon bölgeleri ışık ve elektron mikroskobi prosedürüne uygun olarak takip edildi. Parafın kesitlerin yarısı Mallory Azan, gümüşleme, PAS ve H+E histokimyasal yöntemleri ile diğer yarısı ise, fibronektin ve lamininin gösterilmesi için ekstravidin-biotin immünohistokimyasal yöntemi ile boyanarak JENAMED II fotomikroskopta, uranil asetat ve kurşun sitratla kontrastlanan ince kesitler de JEOL 100 C TEM' de değerlendirildi. Gebeliğin 7. gününde mezometrial-antimezometrial eksende yayılma gösteren implantasyon odasının, mezometrial oda, blastosisti içeren antimezometrial oda ve decidual kript olmak üzere farklı bölgeleri içerdiği gözlenmiştir. Bu dönemde, mezometrial decidual hücreler uniform bir görünümde olmalarına ve aralarında geniş bir ekstrasellüler alan bulunmasına rağmen, antimezometrial decidual hücrelerin farklılaşmanın değişik aşamalarında olduğu ve aralarındaki ekstrasellüler alanların gittikçe daraldığı belirlenmiştir. Gebeliğin 8.gününden itibaren109 trofoblastlara komşu decidual hücrelerin apoptozisi andıran hücre ölümü ile geriledikleri gözlenirken, trofoblast hücrelerinin maternal kan damarları ile ilişki kurduğu ve 10.günde mezometrial bölgede chorioallantoik plasentanın şekillendiği saptanmıştır. Ayrıca gebeliğin 8. gününde mezometrial bölgede bir grup hücrenin glikojence zengin hücrelere farklılaştığı ve bu hücrelerin oluşturduğu glikojenik bölgenin gebeliğin 9. ve 10.günlerinde genişleyerek mezometrial alanın büyük bir bölümünü kapladığı belirlenmiştir. Gebeliğin 7.gününden itibaren, bazal zon hariç farklılaşmaya giden tüm stromada kaba kollajen lif kaybı gözlenirken, decidual hücreler etrafında zengin bir argirofilik lif ağının bulunduğu ve ekstrasellüler matriksin PAS (+) reaksiyon verdiği saptanmıştır. İmmünohistokimyasal boyama, damar bazal membranlarında ve decidual hücreler arasında fibronektin ve laminin varlığını gösterirken, her iki proteine ait boyanma implante olan blastosisti çeviren primer decidual zonda negatif olup, 9 ve10. günlerde antimezometrial deciduada azalma, fetal plasenta bölgesinde ise kuvvetli bir immünoreaktivite sergilemiştir. Sonuç olarak, bu çalışmada elde edilen morfolojik bulgular, sıçan deciduasında kısa bir farklılaşma süreci içinde karmaşık bölgesel ve yapısal değişikliklerin olaylandığını, histokimyasal ve immünohistokimyasal bulgular da decidualizasyon esnasında stromal ekstrasellüler matriksin yeniden yapılandığını göstermektedir. Matriks kompozisyonundaki bu değişikliklerin, trofoblast invazyonunun kontrolünde, decidual hücrelerin organizasyonunun korunmasında, anjiogenez ve plasentasyon süreçlerinde önemli rol oynadığı ileri sürülebilir. Anahtar Kelimeler : Implantasyon, decidualizasyon, ekstrasellüler matriks, sıçan.

110 SUMMARY DECIDUALIZATION AND EXTRACELLULAR MATRIX ALTERATIONS IN RAT IMPLANTATION: An histochemical, immunohistochemical and ultrastructural study In species that invasive implantation occur, decidualization, a characteristic of endometrial stromal cell, is a complex process including transformation of spindle shaped stromal cell to epiteloid decidual cells, formation an implantation chamber around the blastosist, and remodeling of the extracellular matrix and reformation vascular network of the endometrium. The aim of the present study was to determine the morphological changes during rat decidualization as well as the alterations in collagen and reticular fibres and some glycoprotein content such as fibronectin and laminin that all together take place in extracellular matrix organization. Implantation sites obtained on days 7 through 10 of pregnancy were processed for light and electron microscopy. Paraffin sections were divided into two groups. While the first group sections were stained with Mallory-azan, silver impregnation, PAS and haematoxilene-eosin, staining techniques, the rest were stained immunohistochemically for determininig the localization of fibronectin and laminin by using extravidin-biotin method. All paraffin sections were evaluated under a JENAMED II photomicroscope. On the other hand, ultrathin epon sections were stained with uranyl acetate-lead citrate and evaluated under a JEOL 100 C transmission electron microscope. On day 7 of pregnancy, implantation chamber consisting of a mesometrial chamber, an antimesometrial chamber containing the blastocyst, and a decidual crypt extended through the mesometrial- antimesometrial axis. During this period, altough the mesometrial decidual cells were uniformly shaped and there was a large extracellular matrix between them, antimesometrial cell were in different stages of111 differentiation and they have a narrow space. On day 8, decidual cells neighbouring to the trophoblasts involuted with apoptotic-like mechanism whereas trophoblast cells come to a contact with blood vessels and the chorioallantoic placenta started to form on day 10 of pregnancy. Also a group of cells in mesometrial started to differentiate cells with rich in glycogen material on day 8. Those cells formed a glycogen-rich region on day 9 and 10, and that region spreaded throughout the the mesometrial region. While there was a thick collagen fibre loss in whole stroma with the exception of basal zone on day 7 of pregnancy, there was an argyrophylic fibre network around the decidual cells, and extrasellular matrix was PAS positive. Fibronectin and laminin immunolocalization was present in all days studied in blood vessel basement membranes and around decidual cells. It was negative on day 7 in the primary decidual zone surrouding the implanting blastocyst. The immunolocalization of those proteins seemed to be decreased in the antimesometrial decidua on days 9 and 10 wheras there was a strong immunoreactiviy in the foetal placental region on these days. In conclusion, morphological findings of the present study indicated a complicated regional and structural changes in rat decidua. Histochemical and immunohistochemical findings also suggested the remodeling of the stromal extracellular matrix during decidualization process. These alterations in extracellular matrix composition may play crucial roles in the control of trophoblast invasion, maintenance of decidual cell organization, angiogenesis and placentation process. Key words: Implantation, decidualization, extracellular matrix, rat.