Türkiye ve Sivas`ta 1985-2000 yılları arası yaşam ümidi değişiminin incelenmesi

Abstract

7. ÖZET Bu araştırma, Türkiye ve Sivas il ve ilçe merkezleri istatistiklerine dayanarak, kadın ve erkek bireylerde 1985- 2000 yıllan arasında yaşam ümidini, kısaltılmış yaşam tablosu yöntemine göre belirlemek ve yaşam tablolarına dayalı olarak, Türkiye ve Sivas il ve ilçe merkezleri yaşa özel ölüm hızlarını tahmin etmek ve sağlık düzeyleri ile ilgili tahminlerde bulunmak, Türkiye ve Sivas ilinin nüfus yapısını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Yukarıda belirlenen amaçlan gerçekleştirebilmek için önce sayım yıllan arası nüfustaki genel gelişim araştınlmıştır. Sonra sayım yıllan nüfuslan baz alınarak sayım yapılmayan yıllardaki nüfus tahminleri üstsel fonksiyon yöntemi ile bulunmuştur. Bilinmeyen nüfus diğer yaş gruplanna dağıtılarak gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Araştırma yaptığımız yıllara ait ölüm sayılan DİE verilerinden aynen alınarak, 10'arlı yaş gruplanna göre Türkiye ve Sivas il ve ilçe merkezleri için kısaltılmış yaşam tablolan oluşturulmuştur. Türkiye ve Sivas'a, nüfus ve ölüm bildirimlerinin yapısı bakımından en uygun yaşam tablosu yöntemi kısaltılmış yaşam tablosudur. Sivas il ve ilçe merkezleri için 1990 yılında doğuştaki yaşam ümidi erkeklerde 75.63 yaş/yıl iken, kadınlarda 76.72 yaş/yıl; 1995 yılında erkeklerde 74.28 yaş/yıl iken, kadınlarda 75.54 yaş/yıl; 2000 yılında erkeklerde 75.12 yaş/yıl iken, kadınlarda 76.3 1 yaş/yıl olarak bulunmuştur. Türkiye il ve ilçe merkezleri için doğuştaki yaşam ümidi değerleri erkek bireylerde 1985 yılında 71.58 yaş/yıl, 1990 yılında 72.32 yaş/yıl, 1995 yılında 71.85 yaş/yıl, 2000 yılında 73.46 yaş/yıl olarak bulunmuştur. Kadın bireylerde ise doğuştaki yaşam ümidi değerleri 1985 yılında 74.38 yaş/yıl, 1990 yılında 75.07 yaş/yıl, 1995 yılında 74.85 yaş/yıl 2000 yılında 75.91 yaş/yıl olarak bulunmuştur. 1985-2000 yıllan bebek ölüm hızı ve 0-4 yaşa özel ölüm hızının yüksek olması nedeniyle beklenen yaşam ümidi gelişmiş ülkelere göre düşük düzeyde kalmıştır. Sivas, 1990 yılı 5 yaşta beklenen yaşam ümidi erkek bireylerde 71.66 yaş/yıl, kadın bireylerde 72.90 yaş/yıl; 2000 yılında erkeklerde 71.30 yaş/yıl, kadınlarda 72.25 yaş/yıl olarak bulunmuştur. 83Türkiye, 1985 yılı 5 yaşta beklenen yaşam ümidi erkek bireylerde 69.02 yaş/yıl, kadm bireylerde 71.51 yaş/yıl; 1990 yılında erkeklerde 69.15 yaş/yıl, kadınlarda 71.69 yaş/yıl; 1995 yılında erkeklerde 68.39 yaş/yıl, kadınlarda 71,20 yaş/yıl; 2000 yılında erkeklerde 69.68 yaş/yıl, kadınlarda 71.94 yaş yıl olarak bulunmuştur. Bu değerler de gelişmiş ülkelerin yaşam ümitlerinden düşüktür. Ayrıca hem Sivas il ve ilçe merkezleri hem de Türkiye il ve ilçe merkezleri yaşam ümidi değerlerine baktığımız zaman beklenen kadm ömrünün erkek ömründen daha uzun olduğunu görmekteyiz. Türkiye yaşam ümidi değerlerinde ortalama olarak kadınların beklenen ömrü erkeklerinkinden 3 yıl daha fazla bulunmuştur. Sivas il ve ilçe merkezlerinde ise bu fark kadınlar lehine 1 yıldır. Kadınların beklenen ömrü erkeklerin beklenen ömründen yüksek çıkmıştır. Ülkemizde sağlık düzeylerinin yıllara göre değişimini izleyebilmek için nüfus ve ölüm istatistMerinin düzenli olarak toplanması, nüfus ve sağlıkla ilgili politikalar geliştirirken, yaşam tablosu yöntemlerinden yararlanılması gerekmektedir.

SUMMARY This research was done according to the statistics of Turkey and the province of Sivas and its centres to determine the life expectancy between female and male individuals during the years 1985-2000, due to the fact of the method of the abridged life table and in the case of the life tables to estimate the death rate based on ages in Turkey and Sivas, including all its parts and also to make estimations about their health levels, and lastly to find out the population structure of Turkey and the province of Sivas. Firstly, to realize the determined aims in the above part; the genaral development has been searched in the population between the enumeration years. Then, depending on the populations of the enumeration/years, the population estimations which weren't done had been found out by the help of the upper functional method. The necessary corrections had been done by distributing the unknown population to the other age groups. The death numbers of our research years were exactly taken by DİE datas and the abridged life tables for Turkey and the whole Sivas had been formed. The most appropriate life table method in the structure of population and death declarations for Turkey and Sivas is the abridged life table. For the province of Sivas and its centers, while the life expectancy for males at birth was 75.63 age/year, for females it was 76.72 age/year, in 1995 it was 74.28 age/year for males, and 75.54 age/year for females, and in 2000, 75.12 age/year for males, 76.31 age/year for females. It has been figured out that life expectancy values at birth in the provinces and centers of Turkey in 1985, for male individuals, it was 71.58 age/year, in 1990 72.32 age/year, in 1995, 71.58 age/year and in 2000 73.46 age/year. In the opposite, life expectancy values at birth for female individuals were like this; In 1985, 74.38 age/year, in 1990 75.07 age/year, in 1995, 74.85 age/year and finaly in 2000, 75.91 age/year. 85The expected life hope has been on a lower level when it is compared with the developed countries for the reason of the fast and high private 0-4 age deaths of 1985-2000 years. It has been found that in 1990 in Sivas, the expected life expectancy at 5 years old babies for male individuals, 71.66 age/year, 72.90 age/year for female individuals. In 2000, 71.30 age/year for males and 72.25 age/year for females. It has been found that the expected life expectancy for male and female individuals in Turkey in 1985 are, as it is shown in the following; 69.02 age/year for males, 71.51 age/year for famales, in 1990, 69.15 age/year for males, 71.69 age/year for females, in 1995, 68.39 age/year for males, 71.20 age/year for females, in 2000, 69.68 age/year for males, 71.94 age/year for females. These values are lower than the developed countries' life expectancies. Besides all these, when we look at the values of life expectancy in both the province of Sivas and its centres and Turkey totally, it is seen that the expected life of females is longer than males, hi average, it has been found that females expected lives are 3 years longer than males related to the values of life expectancy in Turkey, hi Sivas and its centers, this difference is 1 year in favour of females. It has been determined that females' expected life is higher than males'. To observe the change of health levels according to the years, the statistics of population and death must be collected orderly. And also while developing politics about population and health, it is needed to utilize the life table methods, too. 86