Kanser hastalarında posttravmatik stres bozukluğu, sosyal destek ve stresle başa çıkma arasındaki ilişki

Abstract

IX. ÖZET Araştırma, kanser tanısı alan hastalarda Post Travmatik Stres Bozukluğu yaygınlığının belirlenmesi, Post Travmatik Stres Bozukluğu ile stresle başa çıkma ve algılanan sosyal destek unsurları arasındaki ilişkinin ortaya konulması amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma, 1 Haziran- 30 Temmuz 2003 tarihleri arasında Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırlan içinde ayaktan ve yatarak tedavi gören kanser hastalarının bulunduğu Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Hastanesi ve Ankara Üniversitesi İbn-i Sina Hastanesi Onkoloji Bölümlerinde yapılmıştır. Araştırma örneklemini Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Hastanesi'nde ayaktan. Ankara Üniversitesi İbn-i Sina Hastanesi'nde ise ayaktan ve yatarak tedavi gören, 6 aylık süre içinde kanser tanısı konulmuş 300 hasta oluşturmuştur. Araştırmada `Kişisel Bilgi Formu`, PTSB'nu değerlendirmek için `DSM- IV Eksen I Bozuklukları İçin Yapılandırılmış Klinik Görüşme Formu (SCID-I)`, `Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği` ve `Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği` kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi ve ki- kare testi kullanılmıştır. Hastalardaki PTSB oranı %52 olarak bulunmuştur. Bu bulgunun, yapılan diğer çalışmalara paralel olduğu görülmüştür. Kadın, genç ve orta yaş grubunda olan ve ailesi ile birlikte yaşayan hastaların PTSB oranlarının anlamlı derecede yüksek olduğu belirlenmiştir. Buna karşılık eğitim durumu, medeni durum, çocuk sahibi olma, meslek, halen çalışma durumu ve aylık gelir düzeyi yönünden PTSB oranında bir fark saptanmamıştır. Hastaların tanılarına göre PTSB oranı değerlendirildiğinde, pankreas- karaciğer kanserleri, osteosarkom, baş- boyun kanserleri ile uterus ve meme kanseri tanısı konulan hastalardaki PTSB oranının diğer tanı gruplarına göre yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca hastaların şu andaki duygusal durumunu algılayışına göre PTSB oranı kendini `çökkün ve endişeli` olarak tanımlayanlarda anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Ancak hastalık süresi, tanıyı ne zaman öğrendiği, halen uygulanan tedaviler, tedavi süresi, tedavinin yan etkisi olup olmadığı ve halen başka 72bir fiziksel hastalığı olup olmadığı yönünden PTSB oranlarında bir fark. saptanmamıştır. Hastaların Sosyal Destek Ölçeği madde ortalama puanları PTSB olan hastalarda X=70.03, olmayan hastalarda X=74.26 olarak bulunmuştur. Aile, arkadaş ve özel kişi desteği yeterli olan hastalarda PTSB oranının olmayanlara göre anlamlı derecede düşük olduğu belirlenmiştir. Hastaların Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği alt grup madde ortalama puanlan değerlendirildiğinde, PTSB olan hastaların çaresiz ve boyun eğici yaklaşım puanlarının PTSB olmayan hastalara göre daha yüksek, kendine güvenli, iyimser yaklaşım ve sosyal destek arama puanlarının ise daha düşük olduğu belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda uygun öneriler getirilmiştir. 73

IX. SUMMARY The research has been carried out among patients diagnosed with cancer in order to determine the prevelance of Post Traumatic Stress Disorder and to define the relation between coping with stress and percepted social support components with Post Traumatic Stress Disorder. The research has been performed among cancer patients staying at hospital and recieving daily care at Hacettepe University Oncology hospital and at Ankara University İbn-i Sina Hospital Oncology department in Ankara between 1 June- 30 July 2003. The specimen are given among 300 diagnosed cancer patients in the period of 6 months taking daily care at Hacettepe University Oncology hospital and staying and taking daily care at Ankara University İbn-i Sina hospital. In the research `Personal Information Form`, `Structured Clinical Interview for DSM- IV, Clinical Version` to evaluate PTSD, `Multidimensional Scale of Perceived Social Support` and `Ways of Coping Inventory` are used. The Chi- Square test and the average difference importance T test are used in the evaluation of data. The PTSD rate of the patients are found %52. This result has been parallel withthe other research. The PTSD rates among women, young and middle- aged patients and patients living with their families are determined to be meaningfully high. There is no difference determined in PTSD rates according to education level, marital status, having children, profession, current working state and monthly income level. When PTSD rates are evaluated among diagnosed patients, pancreas- liver cancer, osteosarkom, head- neck cancer and uterus, breast cancer are found to be high to among the other diagnosed patients. Also according to the patients present emotional state perception the PTSD rates are meaningfully high among the patients defining themselves as `collapsed and anxious`. But there is no difference in the PTSD rates according to the illness period, when the diagnose has been aware of, present used therapies, care period, whether there is a side effect or phisical illness or not. 74The social support scale average point among PTSD patients is X= 70.03 and among patients without PTSD is X=74.26. The PTSD rate among pal ents with adequate family, friend and special person support are found to be meanin ^fully low to patients without adequate support. Optimizm and self- confidence approach and social support points are lower and humiliate oneself and desperate approach among PTSD patients are higher to patients without PTSD are determined when the subgroup matter average points of the patients coping with stress scale are evaluated. Apprepriate suggestions has been given according to the results. 75