Şizofrenik hastalara uygulanan sorun çözme becerilerini geliştirme programının yaşam kalitesi ve sosyal işlevsellik düzeylerine etkisi

Abstract

Araştırma, sorun çözme programının şizofrenik bozukluğu olan bireylerin sosyal işlevsellik düzeyleri ve yaşam kalitesine etkisini ortaya koymak amacıyla deneysel olarak yapılmıştır.Araştırmanın evrenini, Cumhuriyet Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Psikiyatri Kliniği' ne şizofreni tanısı ile yatıp taburcu olan ve ayaktan takip edilen 164 şizofrenik birey oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, Sivas il merkezinde oturan, araştırmaya katılmayı kabul eden, yaş, cinsiyet ve hastalık belirtileri açısından benzer özellikler gösteren 30 (15 deney, 15 kontrol grubu) hasta oluşturmuştur.Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu, Negatif-Pozitif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği, Sosyal İşlevsellik Ölçeği ve Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQOL-BRIEF-TR) kullanılarak elde edilmiştir. Deney grubuna 6 hafta boyunca haftada 1 gün ortalama 1 saat süreyle sorun çözme programı uygulanmış ve uygulama tamamlandıktan sonra ve 3 ay sonrasında her iki gruptaki hastalara Negatif-Pozitif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği, Sosyal İşlevsellik Ölçeği ve Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQOL-BRIEF) tekrar uygulanmıştır.Verilerin değerlendirilmesi Statistical Package for Social Sciences (SPSS-13) paket programında yapılmıştır. İstatistiksel analizlerde Ki-kare Testi, Friedman Testi, Mann-Whitney U testi ve Wilcoxon Testi kullanılmıştır.Araştırma sonunda deney grubundaki hastaların sorun çözme programı uygulaması öncesine göre SAPS genel puanı uygulama sonrası (5.33 ± 6.59) ve uygulamadan 3 ay sonraki (1.20 ± 2.17) ölçümlerinde, hezeyanlar, garip davranış, pozitif formal düşünce bozukluğu alt grup puanlarında, SANS genel puanı uygulama sonrası (6.66 ± 6.37) ve uygulamadan 3 ay sonraki (1.73 ± 1.86 ) ölçümlerinde özellikle alogia, anhedoni alt grup puanlarında azalma olduğu saptanmıştır (p<0.05). Kontrol grubundaki hastaların SAPS alt grup varsanılar alanı puanında olumsuza doğru bir artış olduğu ancak genel ve diğer alt grup puanlarında değişiklik olmadığı, SANS alt grup duygulanımsal küntlük alanı puanında olumsuz düzeyde bir artış olduğu, diğer alt grup puanlarında ise değişiklik olmadığı saptanmıştır.Her iki gruptaki hastaların SAPS ve SANS puanları karşılaştırıldığında sorun çözme programı sonrasında SAPS genel puanında anlamlı bir fark bulunmasına karşın diğer alt gruplarda fark olmadığı, SANS alogia alt grup puanında fark bulunmasına rağmen diğer alt gruplarda fark bulunmamıştır (p>0.05).Deney grubundaki hastaların SİÖ genel puanı ve kişilerarası işlevsellik, boş zamanları değerlendirme, bağımsızlık-yetkinlik alt grup puanlarında artış olduğu saptanmıştır. SİÖ iş-meslek alanı haricindeki tüm alt grup puanlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur (p<0.05). Kontrol grubundaki hastaların ise SİÖ iş-meslek alt grubu haricindeki diğer alt grup puanlarında olumsuz düzeyde bir azalma olduğu bulunmuştur.Deney grubundaki hastaların WHOQOL-BRIEF ruhsal alan, sosyal alan, çevresel alan ve genel sağlık alan puanlarında anlamlı bir artış olduğu (p<0.05), fizksel alan ve kültürel alanda önemli bir değişiklik olmadığı saptanmıştır. Kontrol grubundaki hastaların puanlarında ise uygulama öncesine göre uygulama sonrasındaki ölçümlerde istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı bulunmuştur (p>0.05).Uygulanan 6 haftalık sorun çözme programı ile şizofrenik bireylerin hastalık belirtilerinde azalma olduğu, yaşam kalitesi ve sosyal işlevsellik düzeylerinin arttığı belirlenmiştir. Buna göre sorun çözme becerilerini geliştirme programı hemşireler tarafından ayaktan izlenen şizofrenik hastaların sosyal işlevsellikleri ve yaşam kalitelerini geliştirmek için kullanılabileceği söylenebilir.

This research was done experimentally to determine the effects of problem solving program for the individuals with schizophrenic disorder on their social functioning levels and quality of lifeThe universe of this research includes 164 schizophrenic patients who visited the psychiatry clinic of the Cumhuriyet University Research Hospital, some of whom had ambulatory treatment. The sample of the research is 30 patients (15 experimental, 15 control group) who have similar charasteristic in terms of sex, age and disease; and also accepted to involve in this researchData were gathered through Personal Information Questionary, The Scale For The Assesment of Positive Symptoms, The Scale For The Assesment of Negative Symptoms, Social Functioning Scale and Quality of Life Scale (WHOQOL-BRIEF). Experiment group was exposed to problem solving program average one hour a day of the week, for six weeks. After this process and three months later, both groups were given the Negative ? Pozitive Symptoms Evaluation Scale, Social Functioning Scale and Quality of Life Scale (WHOQOL-BRIEFData evaluation was done through Statistical Package for Social Sciences (SPSS-13) package program. While analysing the data it was applied chi square test, Friedman Test, Mann-Whitney U Test and Wilcoxon TestAt the end of the research, SAPS general points of the experimental group (5.33 ± 6.59), 3 months later the application (1.20 ± 2.17); in terms of deliriums, strange behaviours and positive formal thinking disorders, dicreased after the application and also at the end of the research SANS general points of the experimental group (6.66 ± 6.37), 3 months later the application (1.73 ± 1.86) in terms of alogia, anhedoni sub-group dicreased (p<0.05). SAPS sub-group hallucination scores of the control group increased negatively yet no change observed in general and other sub-group scoresWhen SAPS and SANS scores of the both groups compared, a significant difference was obseved in SAPS general score after the problem solving program altough there were no differences in other sub-group yet no differences were found for other sub-groups (p>0.05It was determined that there was an increase in SFS general score and interpersonal functioning, using free time, independancy-competence sub-group scores. For all sub-group scores, except SFS job-profession field, statistically significant difference was found (p<0.05). For control group patients, sub-group scores except SFS job-profession, a negative decrease was foundFor the experiment group patients, WHOQOL-BRIEF mental, social, environmental and general health field scores, there was a significant increase (p<0.05), yet no meaningful change in the psysical and cultural fields. However, it was not a meaningful difference in the scores of control group patients before and after the application (of the program) (p>0.05With this problem solving program applied for six weeks, it was determined that the symptoms of schizophrenic individulas decreased, their life quality and social functioning levels increased. Therefore we can say that problem solving skills developing program can be applied by nurses to the schizophrenic patients who take an ambulatory treatment to increase these patients? social functioning and quality of life.