Deneysel diabetli sıçanlarda kitosan`ın yara iyileşmesine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada deneysel diabet oluşturulmuş sıçanların sırtlarında oluşturulan yaralara kitosan uygulanarak yara iyileşmesine etkisinin, histolojik ve immünohistokimyasal olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada kullanılan sıçanlar 4 gruba ayrılmıştır. Deneysel diabetli gruplara streptozotosin 60 mg/kg intraperitoneal tek doz olarak, kontrol grubuna ise yalnızca sitrat tamponu uygulanmıştır. Streptozotosin uygulamasından 24 saat sonra kan şeker seviyeleri 250 mg/dl'nin üzerinde olanlar diabetli kabul edilerek, tüm grupların sırt bölgelerinde 2 cm'lik tam kat kesi oluşturulmuştur. Açılan yara deney süresince kapatılmamıştır. Kitosan, asetik asitte çözülerek %0,8'lik hazırlanıp uygulanmıştır. Yara bölgelerine kitosan, asetik asit ve betadin uygulanan hayvan grupları operasyondan sonraki 3. 7. ve 14. günlerde yüksek doz sodyum penta-barbital (200 mg/kg) intraperitoneal yolla verilerek sakrifiye edilmişler ve kesi bölgelerinden doku örnekleri alınarak ışık mikroskobu ve immünohistokimyasal incelemeler için hazırlanmıştır. Diabet+asetik asit ve diabet+kontrol gruplarının histolojik bulguları benzer olduğu için ortak değerlendirilmiştir. Diabet+asetik asit ve diabet+kontrol grubunda yara iyileşme sürecinin her aşamasında (hemostaz ve inflamasyon, granülasyon dokusu oluşumu, yeni epitel oluşmumu, anjiyogenez, skar doku oluşumu) diğer gruplarla karşılaştırıldığında bozukluklar görülmüştür. Diabet+asetik asit ve diabet+kontrol gruplarında iyileşme alanında inflamatuar hücreler, fibroblastlar, endotel hücreleri, yeni oluşan kan damarları, retiküler ve kollajen lifler, yara yüzeyine kitosan uygulanan gruplara ve kontrol gruplarına göre daha az bulunmuştur. Yara alanı yakınındaki epitel hücrelerinin altındaki bazal membran bütünlüğü bozulmuş, papiller dermiste inflamatuar hücrelerin sayısı azalmıştır. Diabet+kontrol ve diabet+asetik asit uygulanan gruplarda, kontrol ve kitosan gruplarıyla karşılaştırıldığında, iyileşme alanında daha az yoğun VEGF ve FGFR3 immünolokalizasyonu görülmüştür. Kitosan uygulanan grupta ise kontrol ve diabetli diğer gruplarla karşılaştırıldığında yara alanı 3. günden itibaren 7. ve 14. günlerde giderek birbirine daha yakın halde ve iyileşme alanında inflamatuar hücreler, endotel hücreler, yeni oluşan kan damarları, retiküler ve kollajen lifler daha fazladır. Kitosan uygulanan grupta VEGF ve FGFR3 immünolokalizasyonu daha yoğun haldedir. Yara iyileşmesinin her evresi düzenlidir.Kitosan, kullanımı ve elde edilmesi kolay, doğal bir polisakkarittir. Aynı zamanda yara iyileşmesini hızlandırıcı pek çok etkisi gösterilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada, diabetli hastaların yara iyileşmesinde meydana gelen bozukluklarda kitosan uygulamanın yararlı olabileceği düşünülmektedirAnahtar sözcükler: Diabet, yara iyileşmesi, kitosan, VEGF, FGFR3.

The aim of the present study was to investigate, histologically and histochemically, the effect of chitosan on wound healing in experimentally diabetic rats which were divided into four grups. While the experimental diabetes groups received 60 mg/kg streptosotocin intraperitoneally, the control group animals received citrate buffer only. Twentyfour hours after streptosotocin injection, animals that had blood sugar levels higher than 250 mg/dl were accepted as diabetic, and 2 cm full-thickness wounds were done onto the back of those diabetic animals. Wounds were left open until the end of the experiment. Chitosan was prepared 0.8% in acetic acid, and was applied to the wounds . Animals which received chitosan, acetic acid and betadin to their wounds were sacrificed under high dose (200 m/kg) penta-barbital (IP) 3, 7 and 14 days after operation. Tissue samples were obtained from the wound regions of each animal, and they were processed for both light and electron microscopcal evaluations. Since histological findings of the diabetes+acetic acid group and the diabetes+control group were similar, they were considered together. The diabetes+acetic acid and the diabetes+control group animals had an impairment in each step of the wound healing process such as haemostasis-inflammation, granulation tissue formation, re-epithelization, angiogenesis and scab tissue formation when compared to the other groups. In addition the above mentioned two groups also had less number of inflammatory cells, fibroblasts, endothelial cells, newly formed blood vessels and reticular - collagen fibres than the chitosan application and the control groups. The integrity of the basement membrane of the epithelium seemed to be lost, and the inflammatory cell number was dramatically decreased around the wound region. A low VEGF and FGFR3 immunolocalizations were observed in the wound region of the diabetes+acetic acid and the diabetes+control groups than the other groups. On the other hand, the chitosan application groups had more inflammatory cells, endothelial cells, newly formed blood vessels and reticular ?collagen fibres in the wound healing area from the 3rd day of operatin when compared to the diabetes and the control groups. Stronger VEGF and FGFR3 immunolocalizations were also evident in the chitosan application groups and all steps of wound healing process were ore regular in the these groups. Citosan is an easily obtained natural polimer, and it has a positive effect on wound healing process. In conclusion, the application of chitosan would be essential for the accelaration of wound healing process in diabetic patients.Key words: Diabetes, wound healing, chitosan, VEGF, FGFR3