AT, NAFTA, ASEAN ve benzeri birliklerin olduğu bir dünyada Türkiye sanayiinin rekabet şansı

Abstract

ÖZET 20. Yüzyıl'ın sonuna kadar ABD ve SSCB merkezli iki güç kutbuna ve sisteme sahip olan dünya, sosyalist sistemin çökmesi ile tek siyasi kutuplu hale gelmiştir. Böylece dünyada ortaya çıkan politik ve ekonomik değişmeler ile birlikte, politik bloklaşma yerine ekonomik bloklaşma ve çok amaçlı bölgesel bütünleşme yönünde yeniden yapılanma süreci başlamıştır. Bu süreç ile birlikte AT, NAFTA, ASEAN, KEİ ve benzeri bölgesel ekonomik gruplar kurulmuştur. Ülkeleri ekonomik yönden bütünleşmeye iten sebeblerin başlı çalan:. İstikrarlı bölgeler oluşturulması,. Ticaretin serbestleştirilmesi,. Toplumsal refahın arttırılması,. Dış ticaret hacminin genişlemesi,. Bölge dışı ülkelere karşı güç birliği oluşturulması,. Az gelişmiş ülkeler için sanayileşme ve kalkınma ihtiyacıdır. `Ekonomik Birleşme`, birliği kuran ülkeler arasındaki gerçekleştirilmek istenen birleşme ve yakınlaşma derecesine göre ekonomik işbirliği anlaşması, sektörel bütünleşme, serbest ticaret bölgesi anlaşması, rüçhanlı bölge anlaşması, tarife birliği, gümrük birliği, ortak pazar veya ekonomik bütünleşme olabilir. Amaçlan ve şekli belli olan bütünleşmelerin dünya ekonomisindeki etkileri statik ve dinamik olabilir. Bu etkileri daha iyi analiz edebilmek için `İkinci En İyi Teorisi` ve `Kutuplaşma Teorisi` geliştirilmiştir ve sonuç olarak, birleşmelerin dünya ekonomisi ve üye ülkelere her zaman olumlu katkı sağlamadığı görülmüştür. Dünya 1950'lilerden bu yana ekonomik bütünleşme sürecini yaşarken, Türkiye piyasa ekonomisi modeline 1980 yılından sonra geçmiş ve bu zamana kadar uyguladığı iç piyasaya yönelik kalkınma stratejisini dış piyasaya yöneltmiştir. Bu değişiklik Türkiye'nin ihracat ve ithalatını arttırmıştır.Son yıllarda ekonomisinde önemli değişiklikler yaşayan Türkiye, dünya üzerindeki ekonomik gruplar ile ilişkilerini geliştirmeye çalışmaktadır. Türkiye'nin dış ticaretinde AT ilk sırayı almaktadır. Bu topluluk ile 1996 yılı başında gümrük birliğine giren ve tam üyelik süreci halen devam eden Türkiye, EFTA ile de bir serbest ticaret anlaşması imzalamıştır. AT ve EFTA dışındaki OECD ülkeleri ile de kültürel ve ekonomik ilişkilerini sürdüren Türkiye, ISEDAC ile İslam Ülkeleri, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ile Türki Cumhuriyetler ve bazı Asya Ülkeleri ve KEİ ile Karadeniz'de kıyısı bulunan veya Karadeniz'e yakın olan ülkeler ile ekonomik ilişkilerini sürdürmekte ve geliştirmektedir.

ABSTRACT By the collusion of the socialist system, the world polarized around the two superpower, USA and USSR, have become a single pole globe at the end of the 20th century. In this way, new political and economic changes have arisen and instead of forming political blocks, the period of forming economic blocks and regional integration has started. As a result, regional and economic groups like EC, NAFTA, ASEAN, KEİ, etc. have been established. Most important reasons that cause economic integration of countries are listed below :. Constitution of stable regions,. Free trade,. Increase in social wealth,. Enlargement of external trade volume,. Combining forces against countries which are out of the economical group,. The need of industrialization and development for less developed countries. `Economic Integration` can be in the form of joint economical agreement, sectoral integration, free trade zone agreement, preferential region agreement, tariff union, customs union, common market or economic integration depending on the degree of the integration and proximity between countries which have established the group. Effects of this integration to world economy can be static and dynamic. To analyze these effects `The Second Best Theory` and `The Polarization Theory` have been developed. The result of these theories is that; economic integration does not always positively affect the world economy and the economy of the member countries. Although periods of economic integration were started in the world in 1950s, Turkey started to switch to the market economy model in early 80s and then Turkeychose to grow via external markets instead of internal market. That policy increased the import and export volume of Turkey. While facing with important changes in her economy, Turkey tries to increase relations with the economic groups of the world. EC countries take the first place in Turkey's external trade. In the beginning of 1996 Turkey was accepted to the custom union of EC and its full-membership period is still going on. Moreover, Turkey has a free trade agreement with EFTA countries. Turkey also continiues the cultural and economic relations with OECD countries. Turkey has economic relations with muslim countries through ISEDAC, with Turkish and Asia Countries through Organization Of Economic Cooperation and with Black Sea Countries through KEİ.