İşletmelerin sosyal sorumlulukları ve Manisa organize sanayi bölgesi işletmeleri açısından bir değerlendirme

Abstract

Sosyal sorumluluk kavram ve konularının işletmeler açısından bilimsel yönden incelenmesini ve işletmelerin konuya ilişkin faaliyetlerinin işgörenlerin bakış açısı kapsamında değerlendirilmesini amaçlayan bu çalışmada öncelikle toplum içinde birer alt - sistem olan işletmeler ve çevreleriyle olan ilişkileri sistem yaklaşımı açısından incelenmiştir. İşletmelerin sosyal sorumluluk üstlenmesini benimseyen ve buna karşı çıkan görüşlerin açıklanmasıyla konuya gösterilen ilgi ve yaklaşımının boyutları ortaya konmuş ve daha sonra işletmelerin üstlenmesi gereken sorumluluklar işletme fonksiyonları çerçevesinde değerlendirilmiştir. İşletmelerin sosyal sorumluluklarına ilişkin teorik değerlendirmeler Türkiye'deki işletmeler açısından durum saptamaya yönelik olarak gerçekleştirilen bir pilot bölge uygulaması ile desteklenmiştir. Amaç, işletmelerin toplumsal sorumluluklarını yerine getirme düzeylerini saptamaktır. Manisa Organize Sanayi Bölgesi'nde faaliyet gösteren dört büyük ölçekli işletme araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Hedef kitle olarak çalışanlar (işgörenler) seçilmiş ve 137 çalışan üzerinde anket tekniği uygulanarak elde edilen veriler istatiksel analizler yardımıyla yorumlanmıştır. Anket beş boyut bazında hazırlanmış ve test tekniği olarak Likert Ölçeği kullanılmıştır. Sorulara ilişkin frekans ve yüzde dağılımları beş boyut bazında oluşturulan tablolar üzerinde ele alınarak değerlendirilmiştir. Ankette yer alan sorular arasında birbirleri ile ilişkili olduğu düşünülenler parametrik olmayan testlerden Ki - Kare testi ile değerlendirilmiş, kabul edilebilir önem düzeylerinde anlamlı çıkan tablolar çalışmada kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular işletme fonksiyonları kapsamında değerlendirildiğinde ; personel yönetimi ve çalışanlara karşı sorumluluklar açısından işletmeler sorumluluklarının önemli bir bölümünü yerine getirmektedirler. İşletme yönetimi ve yakın çevreye yönelik sorumluluklar konusunda işletmelerin yeterince etkinlik gösteremediği anlaşılmaktadır. Üretim fonksiyonu ve doğal çevrenin korunması açısından işletmelerin duyarlı yaklaşımlar sergiledikleri görülmektedir. Pazarlama ve tüketicilerin korunması yönünde işletmelerin olumlu davranışlar ortaya koyduğu saptanmıştır. Finansman fonksiyonu çerçevesindeki sorumluluklar ise henüz yeterli düzeyde gerçekleştirilememektedir. Bu sonuçlar, ele aldığımız işletmelerin sosyal sorumluluklarını kısmen yerine getirmekte olduğunu göstermektedir. Konuyla ilgili bilimsel çalışmaların artması ülke ölçeğinde durumun anlaşılmasına yarayacaktır. İşletmelerin sosyal sorumluluklarını yerine getirmelerinde işletme ile doğrudan ve dolaylı olarak ilişkide bulunan tarafların da önemli sorumlulukları vardır. Bu konuda gösterilecek bilinçli yaklaşımlar ise son derece önem taşımaktadır. İşletmeler, sorumluluklarına sahip çıktıkları ölçüde sosyal dengenin sağlanması ve buna bağlı olarak toplumun ileriye yönelik gelişme sürecinde önemli bir görevi yerine getirmiş olacaklardır.

In this study which is aiming the scientific examination of social responsibility concepts and subjects from firm's point of view and the evaluation of enterprises activities related to the subject in the context of the employees' viewpoint; firstly, the enterprises that constitute a sub-system within society and their peripheral relations have been searched out systematically. The dimensions of the interest and the approach that have been directed to the matter have been put forward by the explanation of the views adopting and opposing the contraction of social responsibility of enterprises. Later, the responsibilities that should be contracted by the enterprises have been assessed in the framework of functions of the enterprises. The theoretical evaluations relating to the social responsibilities of enterprises have been supported with a limited area application realized for the determination of the situation of the enterprises in Turkey. The aim is to determine the performance levels of the enterprises social responsibilities. Four large-sized enterprises that are functioning in Manisa Organized Industry Site Constitute the sampling of study. The workers have been chosen as target mass and a questionnaire has been applied on 137 workers. The data obtained have been commented with the help of statistical analysis. The questionnaire has been prepared as fire dimensions and Likert Scale has been used as the technique of test. The frequency and percentage distributions concerning with the questions have been commented on the tables that have been constituted as five dimensions. The questions of questionnaire which have been considered as interrelative have been evaluated with the non-parametric Chi-square test and the tables which resulted in meaningful at acceptable importance level have been used in the study. It has been reached out that the enterprises are carrying out the considerable part of their responsibilities in personnel management and to the workers when the findings obtained as the results of research have been appraised in the extent of enterprises. It has been understood that the enterprises have insufficient efficiency in the matter of managerial and peripheral responsibilities. It has been seen that the enterprises have responsive approaches for the protection of production and natural environment. It has been determined that the enterprises put forward positive behaviours for marketing and protection of consumer. The responsibilities in the framework of finance function can not be realized yet in sufficient level. These results have showed that the enterprises we examined are executing partly their social responsibilities. The increment of scientific studies concerning with the subject will serve the determination of situation in the country. The stakeholders have also important responsibilities in the execution of social responsibilities which will be carried out by the enterprises. The conscious approaches that will be directed to this subject are important crucially. The enterprises will execute an important mission in the providing of social balance as they possessed their responsibilities and this will be use of social progress.