Ekonomik faktörlerin hisse senetleri fiyatları üzerindeki etkileri

Abstract

Piyasa ekonomisinin en önemli unsurlarından biri sermaye piyasası ve en önemli kurumlarından bir tanesi de menkul kıymetler borsasıdır. Menkul kıymetler borsasında işlen gören menkul kıymetlerin değerlerinde meydana gelen değişiklikler, ülke ekonomisindeki gelişmeleri çok kısa bir sürede yansıtma özelliğine sahiptir. Menkul kıymetler borsasında, en riskli yatırım aracı hisse senetleridir. Diğer yatırım araçlarının gelecek dönemlerdeki getirilerini belirlemek, hisse senetlerinin gelecek dönemlerdeki getirilerini belirlemekten daha kolay olmaktadır. Diğer yatırım araçları, sahiplerine bir çeşit getiri sağlarken, hisse senetleri sahiplerine iki çeşit getiri sağlamaktadır. Menkul kıymetler piyasasında işlem gören hisse senetlerinin değerini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Hisse senetlerinin değerini etkileyen faktörler iki gruba ayrılır: 1. Sistematik Riskler, 2. Sistematik olmayan riskler. Sistematik olmayan riskler genel olarak, kontrol edilebilir değişkenler olarak kabul edilebilirken, sistematik riskler kontrol edilemeyen değişkenler olarak kabul edilmektedir. Hisse senedine yatırım yapacak yatırımcılar yukarıda sayılan iki risk türünü de dikkate almak zorundadır. Sadece sistematik riskin veya sadece sistematik olmayan riskin dikkate alınması, hisse senedine yatırım yapacak olanları zarara uğratabilir. Birinci bölümde, hisse senedi yatırımında karşılaşılan riskler ve hisse senedi değerlemede yaklaşımlar ve hisse senedi değerleme modelleri üzerinde durulmuştur. Bu bölümde, hisse senedi fiyatlarına etki eden riskler teorik olarak açıklanmıştır. Hisse senedi değerleme yaklaşımlarının ve hisse senedi değerleme modellerinin, hangi risk unsurlarını dikkate aldıkları tespit edilmiştir. İkinci bölümde, teorik olarak açıklanan risklerin, Türk hisse senedi piyasasında nasıl bir yer aldığı üzerinde durulmuştur. Önce ekonomik faktörlerin yıllar itibariyle gelişimiincelenmiştir. Daha sonra bu ekonomik faktörlerin İMKB bileşik endeksiyle nasıl bir gelişme gösterdiği incelenmiştir. Üçüncü bölümde, sistematik risk grubunda yer alan ekonomik faktörlerin hisse senedi fiyatları ile ilişkilerinin tespiti için ampirik bir analiz yapılmıştır. Ampirik analizde, çoklu regresyon yöntemi kullanılmıştır. Analizde, ilk önce değişkenler tek tek regresyona sokulmuştur. Daha sonra değişkenler ikili, üçlü gruplar halinde analize dahil edilmiştir. Analizin en son kısmında tüm değişkenler aynı anda analize sokulmuştur. Analizin bu şekilde aşamalı olarak yapılmasının nedeni, değişkenlerin tek başına ve gruplar halinde, hisse senedi fiyatlarını nasıl etkilediğini belirlemektir.

One of the most important elements of market economy is the capital market and one of the most important institutions is the security exchange. The changes that happen in the value of securities which are placed in the security exchange has the quality of reflecting the changes in the country's economy in a very short time. The most risky kind of investment in the security exchange is stocks. It is easier to determine the return of other kinds of investment in coming terms than determining the returns of stocks in coming terms while other kinds of investment provide their owners one kind of return, stocks provide two kinds of return. There are various factors which affect value of stocks that are placed in the security exchange. The factors which affect the value of stocks is divided into two groups : 1. Systematic Risks, 2. Non-systematic risks. Systematic risks are accepted as non- controllable variables while non-systematic risks, in general, can be considered as controllable variables. The investors who will invest in stocks have to take these two kinds of risks into consideration. Taking only the systematic or the non- systematic risks into consideration may cause the investor to lose money. i In the first chapter, the risks that the investor faces when (s)he invest in stocks, the approaches in valuing stocks, and stock valuing models have been explained. In this chapter, the risks that affect the prices of stocks have been explained theoretically. The risky elements which approaches and models in valuing stocks consider have been established. In the second chapter, the role of risks which have been explained theoretically, in Turkish stock market has been started. First, the development of economically factors in years has studied. Next, the development of the economical factors after the formation of Istanbul Stock Exchange compound index has been studied. IllIn the third chapter, an empirical analysis has been made in order to establish the relations between the economical factors which are in the systematic risk group the prices of stocks. Multiple regression method has been used in the empirical analysis. During the analysis, variables have been put into regression one by one first. Next, variables have been analyzed in groups of two and three. In the last part of the analysis all the variables have been analyzed at the same time. The analysis was made this way to show variables, alone and in groups, affect stock prices. IV