Çağdaş Türkmen hikayesinin on örneğinde dil ve üslup çalışması

Abstract

ÖZET Bağımsızlıklarını ilan etmelerinden sonra Orta Asya'daki soydaşlarımızla aramızda tahmin edilenden de hızlı bir şekilde diyalog kurulmuş, ilmî ve siyasî heyetler, bilim adamları bu Türk cumhuriyetlerine gidip gelmeye başlamış, tarihî ve kültürel bağlan yenilemek için hummalı bir çalışmaya girişmişlerdir. Yüksek lisans tezi olarak hazırladığımız bu çalışma aynı zamanda bu şuurla hazırlanmış, Türkmen Türklerinin dili ve hikayeciliği hakkında araştırmacılara kaynaklık etme gayesini gütmüştür. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, ele aldığımız on hikâyenin Latin alfabesiyle çevriyazısı verilmiştir. İkinci bölümde ise Türkmen Türkçesi metinleri Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Üçüncü bölüm olan `Dil ve Üslûp İncelemesi` kısmında ise hikâyelerin tasnifi yapılmış, konuların genel bir değerlendirmesinden sonra hikâyelerin özetleri verilmiştir. Ayrıca hikayelerdeki yabancı kelimelerin Türkçe kelimelere oram verilmiş ve Türkmen Türkçesinin hayatın hangi alamna ait kavranılan hangi dilden aldığını göstermesi bakımından yabancı kelimeler örneklenmiştir. Genel olarak hikâyelerde kullanılan dil ve üslûp hakkında değerlendirme yapılmış ve yazarlann üslûbunu yansıtması bakımından hikâyelerde kullanılan deyim, atasözü, benzetme ve cümle öğeleriyle ilgili örnekler verilmiştir. Giriş bölümünde de Türkmen edebiyatı ve dönemleri ile ilgili genel bilgi verilmiş, özellikle Türkmen hikâyeciliğinin tema bakımından gelişimi üzerinde durulmuştur.

ABSTRACT A dialog has been established between our country and Turkic relatives in the Middle Asia faster than expected after their declarations of independence; scientific and political missions have been visiting these Turkic countries, having begun a great activity to reestablish historical and cultural relationships. This study, a postgraduate thesis, has been prepared with the same mentality and aims being a source to researchers investigating the language and art of story-writing of Turkmens. This study is composed of three parts. In the first part is given the transliteration of the ten stories studied to the Latin alphabet. In the second part is the translation of the text in Turkmen language into Turkish language spoken in Turkey. In the third part, headed `Study of Language and Style`, is the classification of the stories, and their summaries after a general consideration of their subjects. The ratio of words of foreign origin to those of Turkish origin has been noted and examples of foreign-origin words have been given in order to demonstrate the languages from which Turkmen language has taken words in each individual part of life. An evaluation of the general properties of language and style used in the stories- studies has been made and examples on the idioms, proverbs, allegories and sentences used in the stories have been given in order to demonstrate the styles of the writers. In the introduction part is given general information on Turkmen literature and its periods, stressing the development of Turkmen story-writing from the point of themes.