Ortaçağda Urfa`nın sosyal ve iktisadi durumu

Abstract

ÖZET Kuruluşu Paleolitik Dönem'e kadar giden, Seleukoslar'ın yeniden imşa ederek `Güzel Suları Olan Memleket` manasına gelen `Edessa` adını verdikleri Urfa Şehri, Seleukoslar'ın böllgeden çekilmesinden sonra kısa bir süre Pers hakimiyetinde kalmış, daha sonra da önce Abgar Krallığı'nın ardından da Roma'nm Osrhoene Eyaleti'nin başkenti olmuştur. Urfa'yı Orta Çağ boyunca önemli yapan üç özelliği İpek Yolu üzerinde oluşu, Doğu- Batı çatışmalarında kilit noktada yer alması ve rivayetlere göre Hristiyanlığı ilk kabul eden Krallık olmasıdır. Hem Krallık Dönemi'nde hem de Eyalet Dönemi'nde şehir halkı, yöneticiler, askerler ve ruhbanların en önemli rolleri üstlendikleri çeşitli sosyal tabakalardan meydana geliyordu. Toplumsal hayat aileden başlamak üzere en etkin bir şekilde düzenlenmişti. Halk, sevinçte ve kederde daima birlik ve beraberlik içinde olurdu. Barış imzalandığı, vergiler affedildiği, bahar geldiği zamanlarda neşe içinde eğlenirler; sel, çekirge, salgın hastalık ve savaş gibi felaketlerin olduğu zamanlarda birbirlerinin yaralarını sarmak için seferber olurlardı. Şehir okul, hastane, han hamam, güçsüzler yurdu ve diğer kamu yapılarıyla halkın hizmetindeydi. Felaketler sonrası tahrip olan şehir kral, vali, dük ve piskoposların önderliğinde hep birlikte imar edilirdi. Şehir iktisadî yönden hem avantajlara hem de dezavantajlara sahipti. Etrafı bağlar ve çiftliklerle çevrili şehir zengin su kaynakları sayesinde bol miktarda tahıl üretiminin yapılabildiği topraklara sahipti. Fakat zaman zaman baş gösteren sel ve çekirge felaketleriyle savaşlar ve yağmalar şehrin mahsûlünü mahvediyordu. İpek Yolu üzerinde yer almasından dolayı Uzak Doğu ve Çin 'den gelen bütün mallan satın alma imkanına sahipti. İdarî yönden Urfa'ya bağlı olan Batnan da her yıl panayırlar düzenlenir ve böylece insanlar hem her türlü malı görüp satın alma imkanı bulurlar, hem de eğlenirlerdi. Şehirde aynı zamanda bakırcılık, kuyumculuk, silah ve şarap imâlatı gibi sanayi kolları da bulunuyordu. Şehrin en önemli gelir kaynakları vergiler ve dış yardımlar idi. Uzun yıllar Roma- Pers savaşları ile tahrip olan şehir ve yoksullaşan halk ancak bu gelirlerle ayakta kalabilmişlerdir. 109

ABSTRACT Urfa City which was founded in Paleolitik Age, Seleukoslar rebuilt and named `Edessa` meaning `The city with fine water` It stayed under Pers sovereignty for a short time after Seleukoslar withahew from the regian, later it became the capital city of Abgar Kingdom and then Osrhoene State in Rome. The three specialities of Urfa which made it important in the Middle Age was that it was on İpek Yolu (Silk Road) it was in a very important position during East and West skirmish and it was the first Kingdom which adopted Christianity according to the rumours. The city dwellers included various social groups which the ruling class, soldiers and clergies had the most important rolessocial life was put in order in the most effective way. Folk used to be in unity. People in the City used to enjoy when the taxes were forgiven, the spring came and they used to try to heal each other when the disasters such as flood, locuts, epidemic diseases and wars existed. In the city, there were schools, a caravansary, Turkish Bath, charity and other public buildings in the service of folk. The city which was destroyed after disasters used to be rebuilt together with the leadership of the King, the governor. The Duke and bishops. In economic aspect, the city had both advantages and disadvantages. The city was surrounded by vineyards and farms and it had lands where could be harvested grain by the means of rich water resouras. However, flood which sometimes happened, locust and war disasters and plunderings used to destroy the crop of the city. The dwellers had the opportunity to purchase all the goods which came from Far Eastand China because the city took place on İpek Yolu (Silk Road), The festivals were arranged in Batnan which depended on Urfa and so, people had the opportunity to see and buy every kind of goods and also they enjoyed themselves. Moreover, there were some industrial bronches such as the works of copper, jeweller, weapon and wine production in the city. The most impotant income resources of the city were the taxes and exterior aids. The city which was destroyed during Rome and Pers wars for a long time and the folk becoming poor have survived by these aids.