Epilepsi tanısı alan adölesanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, epilepsi tanısı alan adölesanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.Araştırmaya Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi ile Sivas Devlet Hastanesi Pediatri polikliniklerinde kayıtlı olan ve en az altı ay önce epilepsi tanısı konulan, Sivas il merkezinde oturan, 12-18 yaş grubu 601 epilepsili adölesan alınmıştır. Örneklem grubu ise M.E.B'na bağlı bir okulda eğitimine devam eden, mental retarde olmayan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 102 adölesandan oluşmaktadır.Araştırma kapsamındaki epilepsili adölesanların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından literatür bilgisi doğrultusunda oluşturulan bilgi formu ve Hendricks, Pender ve Murdaugh (2006) tarafından geliştirilen Ardıç (2008) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Adölesan Yaşam Biçimi Ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin sağlık sorumluluğu, beslenme, fizik aktivite, kişiler arası ilişkiler, stres yönetimi, spritüel sağlık ve pozitif yaşam bakışı olmak üzere 7 alt ölçeği bulunmaktadır. Ölçekten en az 44 en fazla 176 puan alınmaktadır. Puan arttıkça sağlıklı davranış düzeyi yükselmektedir. Verilerin istatistiksel analizinde t testi, ANOVA, Mann-Whitney U, kruskal-wallis, tukey, varyansların homojenliği, one-sample kolmogorov-smirnov testleri kullanılmıştır.Çalışma kapsamındaki adölesanların %46.1'i kız, %53.9'u erkek olup yaş ortalamaları 14±0'dür. Adölesanların %65.7'si ilköğretim öğrencisi, %30.4'ü 3 kardeş, %79.5'i orta gelir düzeyinde %74.5'i çekirdek ailede yaşamaktadır. %75.5'inin epilepsi dışında başka bir hastalığı yoktur.Çalışmamızda elde edilen bulgulara göre Adölesan Yaşam Biçimi Ölçeği genel puan ortalaması 118.25±15.48 olup orta düzeydedir. Epilepsili adölesanlarda 12-15 yaş grubunda olanlarda, ilköğretim öğrencisi olanlarda, babası çalışanlarda, bütün kontrollerine aksatmadan gidenlerde, hastalığı hakkında bilgi alanlarda genel puan ortalaması yüksek olup 1-3 kez hastaneye yatanlarda ve 1-4 hafta eğitimine ara verenlerde genel ölçek puan ortalaması düşüktür. Sağlık sorumluluğu alt ölçek puan ortalaması 15.78±3.37'dir. Çalışmamızda 12-15 yaş grubunda olanlarda, ilköğretim öğrencisi olanlarda, çekirdek ailede yaşayanlarda, annesi ortaokul mezunu olanlarda, bütün kontrollerine aksatmadan gidenlerde, 4 ve üzeri hastaneye yatanlarda sağlık sorumluluğu alt ölçek puan ortalaması yüksek, kombine ilaç kullananlarda sağlık sorumluluğu alt ölçek puanı düşüktür. Fiziksel aktivite alt ölçek puan ortalaması 14.50±3.77 ve 12-15 yaş grubunda olanlarda, ilköğretim öğrencisi olanlarda, sağlık durumunu çok iyi olarak değerlendirenlerde, bütün kontrollerine aksatmadan gidenlerde fiziksel aktivite alt ölçek puan ortalaması yüksek, 1-3 kez hastaneye yatanlarda, 4 kardeş ve üzeri olanlarda fiziksel aktivite alt ölçek puan ortalaması düşüktür. Beslenme alt ölçek puan ortalaması 18.73±3.82 ve 12-15 yaş grubunda olanlarda, zayıf olanlarda, ilköğretim öğrencisi olanlarda, annesi çalışmayanlarda, kontrollerine aksatmadan gidenlerde, hastalığı hakkında bilgi alanlarda, hastanede yatmayanlarda diğer gruplara göre yüksek, hastaneye 1-3 kez yatış yapanlarda düşüktür. Kişiler arası ilişkiler alt ölçek puan ortalaması 17.07±2.95 ve babası ortaokul mezunu olanlarda, 4 ve üzeri hastane yatışı olan adölesanlarda yüksektir. Stres yönetimi alt ölçek puan ortalaması 17.55±2.51 ve ilköğretim öğrencilerinde, çekirdek ailede yaşayanlarda, babası çalışanlarda, 1-3 yıl önce tanı alanlarda, eğitimine ara vermeyenlerde diğer gruplara göre yüksektir. Pozitif yaşam bakışı alt ölçek puan ortalaması 18.53±3.01 ve 4 kardeş ve üzeri olanlarda, sağlığını orta olarak değerlendirenlerde, 7 yıl ve daha önce tanı alanlarda diğer gruplara göre düşük, kontrollerine aksatmadan gidenlerde yüksektir. Spritüel sağlık alt ölçek puan ortalaması 15.94±3.00 ve çekirdek ailede yaşayanlarda, babası çalışanlarda, kontrollerine aksatmadan gidenlerde diğer gruplara göre yüksek, 1-3 kez yatanlarda ve 1-4 hafta süreyle yatanlarda düşüktür.

This study has been carried out as a descriptive to determinıng of adölescents? healthy lifestyle behaviors who diagnosed epilepsy and the factors that effect behaviors.The study of the Sivas Cumhuriyet University Research and Application Hospital with Sivas State Hospital Pediatric outpatient clinics registered which have been taken at least before six months the diagnosis of epilepsy, sitting in the center of the province of Sivas, 12-18 age group 601 adolescents epilepsy. The sample group, who attend a school in the Ministry of Education, who agreed to participate in non-mental retardation and research consists of 102 adolescents.With the aim of determining adölescents? (who are epilepsy) healthy lifestyle behaviours and effecting factors, the data form in the line with literature generated by researcher and Adölescent Lifestyle Questionnaire (ALQ) which was developed by Hendricks, Pender ve Murdaugh (2006) and adopted to Turkish by Ardıç (2008), were used. This scale has health responsibility, nutrition, physical activity, interpersonal relationships, stress management, spiritual health and positive life view, seven subscales. The scale could receive score least 44 maximum 176. The score increases with rising levels of healthy behavior. For statistical analysis of data, t test, ANOVA, Mann-Whitney U, kruskal-wallis, tukey, homogeneity of variance, one-sample kolmogorov-smirnov Test tests were used.It is determined that %46.1 of the children were female, %53.9 are male. The mean age is 14, %65.7 of them are primary school students, %30.4 are three siblings, %79.5 are nuclear family, %79.5 are middle income level, %93.1 have health insurance, %75.5 have no illness except for epilepsy.According to the findings, Adölescent Lifestyle Questionnaire general score of children is 118.25±15.48 is the moderate level and in the 12-15 age group, it is high who are weak, are primary school student, whose father works, controls without disturbing and informed about the disease, it is low who lying 1-3 times and lying for a period for 1-4 weeks. Health responsibility is high whose subscale means score is 15.78±3.37 and in 12-15 aged group, it is high among those who are primary school student, live in nuclear family, whose mother graduated from secondary school, going to checks without disturbing, don?t use drug, stay in hospital four times or above. Physical activity subscale average score 14.50±3.77 is high at 12-15 age group who are primary school student, evaluate his / her health very good, go for checks without disturbing, have no illness except for epilepsy and it is low stay at hospital 1-3 times and have 4 siblings and above. Nutrition sub-scale average score 18.73±3.82 is high at 12-15 age group who are weak, primary school students, whose mother doesn?t work, go for checks without disturbing, informed about his / her illness, don?t stay at hospital and it is low in the group who stay at the hospital 1-3 times. Interpersonal relationships subscale average score 17.07±2.95 is high among children whose father graduated from secondary school and stay at hospital four times or above. Stress management subscale average score 17.55±2.51 is high in the group who are primary school student, live in nuclear family, whose father works, who were diagnosed 1-3 years ago, who doesn?t disturb his / her education. Positive view of live subscale average score 18.53±3.01 is low in the group who have 4 siblings or above, evaluate his / her health as middle, diagnosed seven years ago or more, it is high in the group who checks without interruption. Spiritual health subscale average score 15.94±3.00 is high in the group who live in nuclear family, whose father work, checks without interrupting, and it is low in the group who stay at the hospital 1-3 time for 1-4 weeks period of time.