İklim değişikliğinin atikhisar baraj gölü`nün yüzey alanı ve kıyı çizgisindeki değişimleri üzerine etkilerinin uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemi kullanılarak balıkçılık yönetimi açısından izlenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı Atikhisar Baraj Gölü'nde gerçekleşen kıyı çizgisi (KÇ) ve yüzey alanı (YA) değişimlerinin uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemi kullanılarak belirlenmesi ve izlenmesidir. İklim değişikliğinin KÇ ve YA üzerindeki olası etkilerinin incelenmesi ve balıkçılık yönetimi açısından değerlendirilmesi de hedeflenmiştir. Bu kapsamda, 1975–2017 yılları arasındaki uydu görüntülerinden KÇ ve YA manuel olarak sayısallaştırılmıştır. Sonuç olarak, izleme dönemi boyunca KÇ uzunluğu 12,187km ile 31,7km arasında, YA ise 1,72km2 ile 3,84km2 arasında değişkenlik göstermiştir. Başlangıçtaki değerler ile karşılaştırıldığında KÇ uzunluğundaki en fazla azalma ve artış %35,3 ile %55,6 iken YA'da %38,1 ile %38,1 olarak hesaplanmıştır. KÇ ve YA arasında önemli bir ilişki (p<0,01) olduğu belirlenmiştir. KÇ ve YA'da gözlenen önemli değişimlerin iklimsel değişkenlikler ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Sıcaklık ve buharlaşmanın artış eğiliminde (p<0,01) yağışın azalış eğiliminde olduğu belirlenmiştir. Sıcaklık–KÇ (p<0,05) sıcaklık–YA (p<0,05), sıcaklık–buharlaşma (p<0,01), yağış–buharlaşma (p<0,05) arasında önemli bir ilişki bulunduğu belirlenmiştir. Su kaynaklarındaki değişimler balıkçılık faaliyetleri ve ekosistemdeki canlı yaşamı üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır. Su miktarının azalması, YA'nın küçülmesi ve KÇ değişimleri nedeniyle özellikle kıyısal alanlarda yaşayan canlıların yaşam alanları yok olmakta; beslenme, üreme ve büyüme alanları zarar görmektedir. Bu nedenle, su kaynakları üzerinde etkisi olan tüm faktörler dikkate alınarak gerekli önlemler alınmalı, su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve yönetimi sağlanmalı, amaca uygun su paylaşım politikaları ve balıkçılığa uygun sahalar belirlenmelidir. Bu çalışma, Atikhisar Baraj Gölü'ndeki KÇ ve YA değişimlerinin izlenmesi üzerine ilk çalışma olup en uzun süreli değerlendirme sunması nedeniyle büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, bu konu üzerine ileride yapılacak çalışmalara ışık tutacağı düşünülmektedir.

The aim of this study is to monitor changes in shoreline and surface area of Atikhisar Reservoir by using remote sensing and geographic information system. Investigation and assessment of possible effects of the climate change on shoreline and surface area in terms of the fisheries management are also aimed. In this context, shoreline and surface area were manually digitized from satellite imageries for the period of 1975–2017. As a result, length of the shoreline was ranged between 12.187km and 31.7km while surface area was ranged between 1.72km2 and 3.84km2 during the monitoring period. When compared with the initial values, maximum decrease and maximum increase were calculated as 35.3% and 55.6% for the shoreline while they were computed 38.1% and 38.1% for total surface area, respectively. A statistically significant relationship was found between the shoreline and surface area (p<0.01). The significant changes observed in the shoreline and surface area were found to be related to climatic variations. Temperature and evaporation tended to increase (p<0.01) while rainfall tended to decrease. There were also statistically significant relationships between temperature–shoreline (p<0.05), temperature–surface area (p<0.05), temperature–evaporation (p<0.01), precipitation–evaporation (p<0.05). These fluctuations in water resources have negative effects on fishing activities and life in the aquatic ecosystem. The habitats of living organisms are disappeared; nutrition, reproduction, and growth areas are damaged especially in the coastal areas due to the decrease in the amount of water, the shrinkage of the surface area and the changes in the shoreline. Therefore, compulsory precautions should be taken by taking into account all factors that have an impact on water resources, sustainable use and management of water resources should be ensured, appropriate water sharing policies and suitable areas for fishing should be determined. This is the first study on the monitoring of changes in shoreline and surface area of Atikhisar Reservoir, and it is of great importance since it provides the most temporally rich assessment which covering the period from the establishment of the reservoir to the present. In this context, it is thought to shed light on future researches.