Sezaryen sonrası fonksiyonel sağlık örüntüleri modeline göre yapılan evde bakımın annelerin postpartum sağlık durumuna etkisi

Abstract

SEZARYEN SONRASI FONKSİYONEL SAĞLIK ÖRÜNTÜLERİMODELİNE GÖRE YAPILAN EVDE BAKIMIN ANNELERİNPOSTPARTUM SAĞLIK DURUMUNA ETKİSİNuriye ERBAŞDoktora teziDoğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Anabilim DalıDanışman: Doç. Dr. Zehra GÖLBAŞI2013, 152 sayfaAraştırma, sezaryen sonrası Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri modeline göreyapılan evde bakımın annelerin postpartum sağlık durumuna etkisinideğerlendirmek amacıyla tek grup öntest-sontest düzeninde yarı deneyselolarak yapılmıştır.Araştırmanın örneklemini, 9 Aralık 2011-7 Mart 2012 tarihleri arasındaCumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma HastanesiKadın Hastalıkları ve Doğum servisinde sezaryen doğum yapan ve araştırmayaalınma kriterlerini taşıyan 33 kadın oluşturmuştur. Veriler 'Bireysel ÖzelliklerFormu, Sezaryen Sonrası Anne Tanılama Formu, Sezaryen Sonrası HemşirelikTanıları Formu, Doğum Sonrası Fonksiyonel Durum Envanteri (DSFDE) veEdinburgh Postpartum Depresyon Ölçeği' ile toplanmıştır. Bireysel ÖzelliklerFormu kadınlar hastaneden taburcu olmadan önce uygulanmıştır. Taburculuksonrası ikinci gün ve doğum sonu ikinci haftada kadınlar evlerinde ziyaretedilmiş ve Sezaryen Sonrası Anne Tanılama Formu uygulanarak sorunlarsaptanmıştır. Belirlenen sorunlar hemşirelik tanıları formuna işaretlenmiştir.Daha sonra kadınlara FSÖ modeline göre hazırlanan sağlık eğitimi uygulanmışve tanılara yönelik hemşirelik müdahaleleri yapılmıştır. Doğum sonu sekizincihaftada kadınlar tekrar evlerinde ziyaret edilerek Sezaryen Sonrası AnneTanılama Formu ile hemşirelik tanıları belirlenmiş ve DSFDE uygulanmıştır.Doğum sonu 12. haftada yapılan son ev ziyaretinde ise DSFDE ve EdinburghPostpartum Depresyon Ölçeği uygulanmıştır. Veriler bilgisayardavideğerlendirilmiş ve istatistiksel analizde bağımlı gruplarda t testi ve McNamerki kare testi kullanılmıştır.Doğum sonu sekizinci haftada yapılan değerlendirmede; kadınlarınmeme, üriner sistem ve insizyon bölgesi enfeksiyonu riski, yetersiz emzirme,beslenmede dengesizlik, konstipasyon, aktivite intoleransı, bireysel bakımdaeksiklik, uykusuzluk, uyku biçiminde bozukluk, ağrı, durumsal düşük benliksaygısı, beden bilincinde bozulma, üstlendiği rolü yerine getirmede değişiklik,sosyal izolasyon, sözel iletişimde bozulma, cinsel yaşamda değişim riski vebireysel baş etmede yetersizlik tanılarında anlamlı bir azalma olduğubelirlenirken (p<0.05), yorgunluk tanısında ise anlamlı düzeyde bir azalmameydana gelmediği (p>0.05) belirlenmiştir. Doğum sonu 12. haftada kadınlarınDSFDE puan ortalaması sekizinci haftaya göre anlamlı düzeyde yüksekbulunmuş (p<0.05) ve yalnızca bir kadının depresif semptom yaşadığıbelirlenmiştir.Araştırma sonuçlarına dayanarak; FSÖ modeline göre yapılan sezaryensonrası evde bakımın kadınların sağlık sorunlarını azalttığı ve fonksiyoneldurumlarını geliştirdiği söylenebilir.Anahtar kelimeler: Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli, sezaryen sonrasıevde bakım, doğum sonrası fonksiyonel durum, doğum sonu sağlık sorunları,postpartum depresyon, hemşirelik

THE EFFECT OF HOME CARE ACCORDING TO FUNCTİONALHEALTH PATTERNS MODEL AFTER CESAREAN ON POSTPARTUMHEALTH STATUS OF MOTHERSNURİYE ERBAŞPh. D. ThesisDepartment of Nursing Obstetrics and GynecologySupervisor: Assoc. Dr. Zehra GOLBASI2013, 152 pagesThe study was conducted as a quasi-experimental single group pretestposttestscheme to assess the effect of home care according to functional healthpatterns model after cesarean on postpartum health status of mothers.The sample of the study consisted of 33 women who had cesareandelivery between 9 December 2011-7 March 2012 in Obstetrics andGynecology Department in Cumhuriyet University Health Services Researchand Application Hospital and met inclusion criteria. Data were collected by`Individual Characteristics Form, Mother Assessment Form After Cesarean,Nursing Diagnosis Form After Cesarean, Inventory of Functional Status AfterChildbirth (IFSAC) and the Edinburgh Postpartum Depression Scale`.Individual Characteristics Form was completed before women discharged fromthe hospital. Women were visited in their homes at the second day afterdischarge and postpartum second week and the problems were established bycompleting Mother Assessment Form After Cesarean. The identified problemswere marked on the form of nursing diagnoses. Then health education preparedaccording to FHP was provided to women and nursing inteventions wereapplied for diagnosis. The women were visited in their homes again at thepostpartum eighth week and the nursing diagnoses were identified with MotherAssessment Form After Cesarean and Inventory of Functional Status AfterChildbirth were completed. Inventory of Functional Status After Childbirth andviiiEdinburgh Postpartum Depression Scale were completed at the postpartumtwelve week. The data were evaluated in the computer and paired t-test and theMcNamer chi-square test was used as statistical analysis.In the postpartum evaluation at the eighth week; it was identified thatthere were significant reduction in the diagnosis such as the risk of infection ofwomen's breasts, urinary tract and incision, inadequate breastfeeding, nutritionimbalance, constipation, activity intolerance, lack of individual care, insomnia,impairmen of the form of sleep, pain, situational low self-esteem, theimpairment of body image, changes in fulfilling the role, the social isolation,impairment in the verbal communication, risk of change in sexual life and theinability to cope individually (p<0.05), while there were not significantreduction in the diagnosis fatigue (p>0.05). It was found that the mean score ofInventory of Functional Status After Childbirth of women at the twelve weekwas significantly higher than the score at the eighth week (p<0.05), and it wasidentified that only a woman experienced depressive symptoms.Based on the survey results, it can said that home care according tofunctional health patterns model after cesarean reduces the health problems ofmothers and improves the functional status of women.Key words: Functional health patterns model, home care aftercesarean, postpartum functional status, postpartum health problems,postpartum depression, nursing.