Multiple sklerozlu bireylere uygulanan soğutucu giysi (cooling suit) yönteminin yorgunluk ve günlük yaşam aktiviteleri üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, multiple sklerozlu bireylere uygulanan soğutucu giysi (cooling suit) yönteminin yorgunluk ve günlük yaşam aktiviteleri üzerine etkisini belirlemek amacı ile deneysel olarak yapılmıştır. Araştırma evrenini Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Araştırma ve Uygulama Hastanesi Nöroloji Bölümü Multiple Skleroz (MS) polikliniğine kayıtlı 150 birey oluşturmaktadır. Araştırma örneklemine; anketin uygulanabilmesi için bilinci açık olan, sözel iletişim kurabilen, Genişletilmiş Özürlülük Durumu Ölçek (Expanded Disability Status Scale-EDSS) puanı altı puan ve altında olan, Yorgunluk Şiddet Ölçeği'ne göre yorgun olarak (ölçek puanı ?5) tanımlanan, araştırmacı tarafından karar verilen protokole uyum sağlayabilecek olan, araştırmaya katılmak için istekli olan, son bir ay içinde atak geçirmeyen, vücut sıcaklığı normal fizyolojik değerler arasında seyreden, steroid tedavisi almayan, Sivas il sınırları içinde oturan 40'ı çalışma, 40'ı kontrol grubu olmak üzere 80 birey alınmıştır. Rastgele dağılımı sağlamak için örnekleme alınacak olan bireyler listelenmiş ve ilk beş hasta çalışma grubuna, ikinci beş hasta ise kontrol grubuna atanmıştır. Çalışma grubuna alınan bireylerden ikisi atak geçirdiği, üçü uygulamayı sonuna kadar sürdüremediği için araştırma, çalışma grubunda 35, kontrol grubunda 40 olmak üzere toplam 75 birey ile tamamlanmıştır.Araştırma verileri, Tanıtıcı Bilgi Formu (EK 1), Yorgunluk düzeyini belirlemeye yönelik Yorgunluk Etki Ölçeği (EK 2), Yorgunluk Şiddet Ölçeği (EK III) ve Modifiye Barthel Günlük Yaşam Akitiveleri İndeksi (EK IV) ile toplanmıştır. Araştırma verileri toplandıktan sonra, çalışma grubu için soğutucu yelek uygulaması başlatılmıştır. Bireylerden kendi ev ortamlarında sekiz hafta süre ile her gün, günde 40 dakika yeleği uygulamaları istenmiştir. Uygulamayı takip eden, dördüncü ve sekizinci haftada yapılan ev ziyaretlerinde belirtilen ölçekler tekrar uygulanmıştır. Kontrol grubunu oluşturan bireyler ise; ilk ziyaretten dört hafta ve sekiz hafta sonra ölçeklerin tekrar uygulanması ile değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde; ortalama, standart sapma, yüzdelik hesabı, Khi Kare testi, bağımsız gruplarda t testi (Independent-Samples t Test), tekrarlı ölçümlerde varyans analizi (Repeated Measures Anova) ve Bonferroni testi kullanılmıştır. Yapılan değerlendirmede, soğutucu giysi uygulaması ile çalışma grubunda yeralan bireylerin yorgunluk şiddet düzeyinde azalma olduğu, Yorgunluk Etki Ölçeği alt parametreleri olan bilişsel, fiziksel ve sosyal yorgunluk düzeylerinin ve Yorgunluk Etki Ölçeği toplam puanının istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azalma gösterdiği saptanmıştır. Buna karşılık kontrol grubundaki bireylerin yorgunluk şiddeti, fiziksel, sosyal yorgunluk düzeyi, Yorgunluk Etki Ölçeği toplam puanı yönünden anlamlı bir değişim yaşanmadığı, bilişsel yorgunluk puanında anlamlı düzeyde bir artış olduğu belirlenmiştir. Benzer şekilde çalışma ve kontrol grubundaki bireylerin günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık puanları ilk izlem, ara izlem ve son izlem sonuçlarına göre değerlendirildiğinde; çalışma grubundaki bireylerin bağımsızlık düzeylerinde artma olduğu, diğer taraftan bağımsızlık düzeyi yönünde kontrol grubunda anlamlı bir değişim olmadığı belirlenmiştir.Sonuç olarak, MS'li bireylere uygulanan soğutucu giysi yönteminin bireylerin yorgunluk düzeyi ve günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık düzeyi üzerinde olumlu ve istendik düzeyde değişim yarattığı belirlenmiştir. Bu bulgular doğrultusunda, MS'li bireylerin yorgunluk ve bağımsızlık düzeylerinin belirlenmesi ve gereksinim duyan bireyler için soğutucu giysi uygulamasının poliklinik düzeyinde ve ev ortamında sürdürülmesi önerilmiştir.

This research conducted experimentally to determine the impact of cooling suit method applied to individuals with multiple sclerosis on fatigue and daily life activities.The population of study consisted 150 individuals registered Multiple Sclerosis (MS) clinic in the Cumhuriyet University Health Services Research and Application Hospital. The research sample were included 80 subjects as 40 experiment groups and 40 control groups that are conscious for implementation of the survey, were able to communicate verbally, had six points or less score with the Expanded Disability Status Scale (EDSS), were described as tired with the Fatigue Severity Scale (scale score ? 5), be able to adapt the protocol decided by the researcher, were willing to participate in the study, were attack-proof in the past month, had body temperature in the normal physiological values, didn't take steroids, living in the province of Sivas. The individuals that will be included the study were listed to ensure random distribution and the first five patients were assigned to the experiment group and the second five patients were assigned to the control group. The study were completed total 75 individuals as 35 experiment groups and as 40 control groups because in the experiment group two patients had attacks and three patients had not maintained the application until the end of the research.The research data were collected with Identifiable Information Form (Appendix 1), Fatigue Impact Scale (Appendix 2), Fatigue Severity Scale (Appendix III) to determine the level of fatigue and Modified Barthel Index of Daily Living of activity (Appendix IV). After the collection of research data, cooling suit application was began for experiment group. Individuals were asked to perform the cooling suit for 40 minutes for every day for eight weeks within their home. Following the application, the scales were carried out again by home visits in the the fourth and eighth week. The control group were evaluated again by implementation of the scales in the fourth weeks and eighth weeks after the first visit. The mean, standard deviation, percentage calculation, Chi-square test, independent samples t-test, Repeated Measures Anova and the Bonferroni test were used in the analysis of the data.In the evaluation, it was estimated that fatigue severity level reduced, cognitive, physical and social fatigue levels that were sub-parameters of FIS and total FIS score statistically significantly decreased in the experiment group by the application of cooling suit. However, it was determined that in the individuals in the control group, there were no significant changes for fatigue severity, physical, social, fatigue level, total score of FIS and there was a significant increase in cognitive fatigue scores. Similarly, when independence scores in activities of daily living in the experiment and the control group were evaluated according to the first follow-up, on follow-up and final follow-up, there was an increase in the levels of independence of individuals in the study group, on the other hand there was no significantly change in the control group in terms of independence level. As a result, cooling suit method that applied to individuals with multiple sclerosis created a positive and desired change on the fatigue level and the level of independence in activities of daily living. In line with these findings, determination of fatigue levels of individuals with multiple sclerosis and maintenance of cooling suit application at the level of outpatient and in home environment for individuals who require were recommended.