16.yüzyılda Suruç

Abstract

Günümüzde Şanlıurfa ilinin bir ilçesi olan Suruç M.Ö. iki bininci yıllardan itibaren yerleşime sahne olmuş eski bir yerleşim yeridir.İlçe Ön Asya'yı Avrupa'ya bağlayan ticaret yolları üzerinde kurulmuş olması nedeniyle çeşitli devletlerin siyasi egemenliklerine sahne olmuştur. Suruç'a sırasıyla Aramiler, Persler, Selevkoslar hakim olmuştur. Hz. Ömer döneminde Müslüman hakimiyetine geçmiştir. Suruç 13. yüzyılın ilk yarısında Moğol istilasına uğramış ve iskan ünitelerinin toparlanması, Osmanlı hakimiyeti sonrasına kadar sürmüştür.Yavuz Sultan Selim 1517'de Suruç'u Osmanlı topraklarına katmıştır. Suruç'un ilk tahriri 1520'de yapılmıştır. Suruç, lö.yüzyıl boyunca Birecik sancağının bir nahiyesi olmuştur. Hazırladığımız tezde beş tahrirden faydalanarak köyler ve mezralar tek tek yazılmıştır. Suruç'un lö.yüzyıldaki hiçbir tahririnde şehir veya nefs ölçüsünde bir yerleşme yerine rastlanılmamıştır. İncelediğimiz dönem içerisinde Suruç'ta Müslüman olmayan unsurlar yoktur.Suruç ekonomisinin temeli ziraate dayanmaktaydı. Nahiyenin her köyünde arpa ve buğday yetiştirilmekteydi. Ayrıca nahiyede hayvancılık ve küçük sanayi tesisleri işletmeciliği yapılmaktaydı.Nahiyede vakıf eser olarak Şeyh Müslim zaviyesi dikkati çekmektedir. Araştırmamızda zaviye ile ilgili zaviyedar aileden alınan belgeler kullanılmıştır. Yapılış tarihi belli olmayan zaviyenin Selçuklular devrine ait olduğu tahmin edilmektedir.Suruç nahiyesinin toprak idaresi, devletin birçok bölgelerinde tatbik edilen tımar sistemidir. Buna göre arazi has, zeamet ve tımar olmak üzere üçe ayrılmıştır.Bütün bu verilerin ışığında Suruç nahiyesinin muhtelif yönlerini, imkanların elverdiği ölçüde tarafsız ve ilmî metodlarla ortaya koymaya çalıştık. Netice olarak Suruç Türk İslam kültürünün hakim olduğu bir nahiye özelliği göstermekteydi.

Suruc, a district of Sanhurfa Province, is an old settlement dating back to 2nd Century B.C.Suruç witnessed the political hegemony of various powers as it is situated on the commercial roads connecting Asia Minor and Europe. The settlement was governed by Aramaeans, Persians and Seleucids consecutively. During the era of Caliph Omer, Suruc was governed by muslims. In the 1st half of the 13th Century, it was invaded by Moguls and reconstruction of the destroyed settlement units continued during and even after the Ottoman domination.In 1517, Yavuz Sultan Selim annexed Suruc to Osmanh Empire. The first cadastral survey of Suruç dates back to 1520. During the 16th Century, Suruç was a subdistrict of Birecik district (sancak). In our thesis, villages and hamlets are listed one by one based on five cadastral surveys. No cities or nefs were found in the 16th Century cadastral surveys of Suruc. Likewise, non-muslim elements were not observed within the period we examined.The economy of Suruç was mostly dependant on agriculture. Barley and wheat were grown at every village of this subdistrict. Stockbreeding and small scale industry business were the other economic activities.As a charitable foundation, §eyh Muslim dervish lodge draws attention in this district. In our research, the documents taken from a family which was acting as the head the said the dervish lodge were used. The above mentioned dervish lodge, whose foundation date is unknown, is believed to belong to the era of Seljuks.The land of the Suruç district was governed by timar system (ottoman land tenure) which was applied at many regions by the state then. According to the timar system, the land was divided into three groups as has (large fief), zeamet (middle fief) and timar (small fief).Given all these data and making the our best of circumstances, we tried to present various aspects of Suruç district by unbiased and scientific methods. As a result, Suruç is observed to be a subdistrict under the influence of Turkish Islamic culture