Vadeli işlem ve opsiyon borsasında risk yönetimi alanındaki gelişmeler Basel II standartları ve uygulama örnekleri

Abstract

Risk yönetimi küçük ya da büyük olsun tüm işletmeler için önemlidir. Etkin riskyönetimini sağlayan bir şirket aynı zamanda etkin bir rekabet aracını da elegeçirmektedir. Şirketler çok çeşitli risk yönetimi tekniği kullanmak zorundadır. Fakatfinansal piyasada kurallar her zamankine göre daha hızlı değişim sergilemektedir. Artıkeski teknikler önemini yitirmiştir. Risk yönetiminde en önemli araçlardan biri de türevsözleşmelerdir. Türev piyasalar, piyasa ekonomisine önemli faydalar sağlamaktadır.Bunlardan bazıları, riskin transfer edilmesi, fiyat tespiti ve kamununbilgilendirilmesidir.Vadeli işlem ve opsiyon borsası, Türkiye'de Sermaye Piyasası Kurulu tarafındanyetkilendirilmiş tek vadeli işlem borsasıdır. Vadeli işlem ve opsiyon borsasının, etkin vebaşarılı bir risk yönetim platformu oluşturmak suretiyle kurumların ve kişilerin riskyönetim ihtiyacını karşılamak ve ekonominin daha sağlıklı işlemesini sağlamakşeklinde stratejik ve iktisadi fonksiyonları vardır. Günümüzde vadeli işlem ve opsiyonborsasında, döviz, endeks, faiz, emtia ve altın vadeli işlem sözleşmeleri temel yatırımaraçlarını oluşturmaktadır.Basel II, uluslararası banka denetçilerinin 1988 yılında oluşturulan uluslar arasısermaye uzlaşısının (Basel I) geliştirilmesiyle oluşturdukları bir çalışmadır. Basel II,bankaların sermaye yeterliliklerinin ölçülmesine ve değerlendirilmesine ilişkin olarakBasel Bankacılık Denetim Komitesi tarafından yayımlanmıştır. Basel II standartlarındagüçlü bir risk yönetiminin sürecinin oluşturulmasına önem verilmektedir.Bu gelişmelerin ışığı altında bu çalışmada risk, risk yönetimi, türev araçlarıntaşıdığı risk çeşitleri ve Basel II'nin vadeli işlem ve opsiyon borsasına olası etkileriincelenmiştir. Birinci bölümde, türev araçlar ve vadeli işlem ve opsiyon borsasınınişlevi incelenmiştir. İkinci bölümde ise risk yönetimi, Basel standartlarının gelişimi veülke uygulamaları değerlendirilmiştir. Son bölümde ise elde edilen sonuçlardeğerlendirilmiş ve vadeli işlem ve opsiyon borsasını etkileyecek riskler açıklanmıştır.Daha sonra bir vadeli işlem sözleşme portföyüne Parametrik Riske Maruz Değer analiziuygulanmıştır.

Risk management is of great importance for either large or small companies. Acompany managing risks effectively takes a strong competitive weapon. Companieshave to use various risk management techniques. However, the rules in the financialmarkets are changing rapidly today as compared to the former times. That is to say theolder techniques are of little importance now. One of the most important ways tomanage risks is derivatives contracts. Derivatives markets are able to provide significantbenefits for emerging markets economies, some of which are risk transfer, pricediscovery, and more public information.Turkish Derivatives Exchange (TurkDEX Inc.) is the only entity authorized byCapital Markets Board in order to launch a derivatives exchange in Turkey. Turkdex hasstrategic and economic responsibilities in terms of establishing an efficient andsuccessful risk management platform in order to meet the needs of investors and tomaintain a robust economic system. Today currency futures, equity index futures,interest rate futures, commodity futures, turkdex-gold futures contracts are maininvestment products in TurkDEX.Basel II is a study conducted by the international banking supervisors in order toupdate the original international bank capital accord (Basel I), which has been in effectsince 1988. Basel II is published by The Basel Committee on Banking Supervision torevise the international standards for measuring the adequacy of a bank's capital. One ofthe most important points in Basel II standards is to build up a strong risk managementprocess.Taking into consideration these facts, the main objective of this study is toevaluate risk, risk management, types of risks in derivatives and the possible effects ofBasel-II on TurkDEX. At the beginning, derivatives and the role of TurkDEX areanalyzed. In the second chapter, risk management, development of Basel standards andcountry practices are evaluated. In the last part of the study the general findings arediscussed and then possible risks on the TurkDEX are aimed to explain. And finally, aparametric value at risk method is used to analyze in order to measure the risk of aportfolio of futures contracts.