İstanbul ili hava kalitesinin mekânsal ve mevsimsel değişimi

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı 2007 – 2017 yılları arasında, İstanbul ilinin havasındaki Karbon monoksit (CO), Kükürt dioksit (SO2), Partikül madde (PM2,5 ve PM10), Azot oksitler (NO, NO2 ve NOx) ile Ozon (O3) hava kirleticilerinin mekânsal ve mevsimsel değişimlerinin araştırılmasıdır.İstanbul ilinin hava kalitesine etkisi olabilecek hava kirleticilerine ait veriler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Hava Kalitesi İzleme İstasyonlarından Anadolu Yakası ve Avrupa Yakası olmak üzere toplam 31 adet istasyonun verileri kullanılarak temin edilmiştir. Belirtilen hava kirleticilerinin aylık ve yıllık ortalamaları, minimum, maksimum seviyeleri ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Hava kirleticilerinin değişimleri istatistiksel yöntemler kullanılarak belirlenmiştir (p<0,05). Ayrıca, hava kirletici parametrelerinin kendi aralarında ve mekansal değişimlerini belirlemek için korelasyon tabloları hazırlanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre; Ozon hariç tüm parametrelerin ısınma dönemlerinde diğer dönemlere göre daha yüksek seviyerde olduğu tespit edilmiştir. 2007 – 2017 yılları arasında ölçüldükleri tüm istasyonlarda yıllık ortalama değerleri CO, PM10, SO2, O3 ve NO2 (NO2 için 2017 yılı hariç) konsantrasyonları Hava Kalitesi Değerlendirme Yönetmeliğine (HKDYY) göre sınır değerlerin altındadır, NOx yıllık ortalama konsantrasyonları ise sınır değerlerin üzerinde kalmaktadır. İstatistiksel olarak yıllara göre artış görülen istasyonlar CO konsantrasyonu için Yenibosna, PM10 konsantrasyonu için Üsküdar, Kandilli, Mecidiyeköy, Üsküdar ve Silivri, SO2 konsantrasyonu için Sultangazi, Ümraniye, Kandilli, Kağıthane, NO konsantrasyonu için Şile, NOx konsantrasyonu için Ümraniye ve Beşiktaş, PM10 konsantrasyonu için Çatladıkapı, Aksaray ve Beşiktaş, Ozon konsantrasyonu için ise Aksaray ve Alibeyköy'dür.Hava kalitesi ölçüm istasyonlarının sayıları arttırılmalıdır, hava kalitesi ölçüm istasyonların veri alım oranları düzenli olmamakla beraber istasyonlardaki ölçüm cihazlarının da kalibrasyonlarının düzenli yapılması sağlanmalıdır. Belediyelerin stratejik planlamaları içinde hava kirliliği ile ilgili çalışmalar da yapılmalı ve kentsel planlama, ulaşımın düzenlenmesi, endüstri alanlarının seçimi bu doğrultuda yapılmalıdır.

The aim of this thesis is investigation of spatial and seasonal variations of air pollutants of Carbon monoxide (CO), Sulfur dioxide (SO2), Particulate matter (PM2,5 and PM10), Nitrogen oxides (NO, NO2, and NOx), and Ozone (O3) in the atmosphere of Istanbul between 2007 and 2017.Data on air pollutants that may have an impact on the air quality of the city of Istanbul were obtained from the Air Quality Monitoring Stations data from 31 stations on the Anatolian Side and the European Side. Monthly and annual averages, minimum, maximum levels and standard deviation values of the mentioned air pollutants were calculated. Variations of the air pollutants were assessed by statistical methods (p<0.05). Also, correlation tables both among the air pollutant parameters and for spatial variaitions were prepared.According to the results of this study, all parameters except ozone were found to be higher in heating periods than in other periods. The annual average values of CO, PM10, SO2, O3 and NO2 (except NO2 in 2017) concentrations in all stations between 2007 and 2017 are below the limit values according to the National Air Pollution Control Regulation (HKDYY) and annual average concentrations of NOx were above the limit values. Statistically significant increases were observed in the stations of Yenibosna for CO, PM10 for Üsküdar, Kandilli, Mecidiyeköy, Üsküdar and Silivri, SO2 concentration for Sultangazi, Ümraniye, Kandilli, Kağıthane, NO concentration for Sile, NOx concentration for Ümraniye and Beşiktaş, PM10 concentration for Çatladıkapı, Aksaray and Beşiktaş, Ozone concentration for Aksaray and Alibeyköy.