Türkiye ekonomisinde ihracatın ithalata bağımlılığı (1990 - 2006 yılları analizi)

Abstract

Bir ülkenin diger bir ülkeyle sosyal ve ekonomik açıdan iliskilerde bulunması, degisenve gelisen dünyada zorunludur. Bu durumun ekonomik tarafını dıs ticaret ve dıs ödemelerbilançosu olusturur. Bir ülkenin dıs ticaret açıgı, yapılan mal ithalatının ihracattan fazlaolması, dıs ticaret fazlası ise yapılan mal ihracatının ithalattan fazla oldugu anlamına gelir.Son yıllarda Türkiye ekonomisinin karsı karsıya geldigi en önemli sorun cari islemleraçıgıdır. Dıs ödemeler bilançosunda yapıldıgı görülen mal ve hizmet ithalatı bunlarınihracından büyükse bu durum cari islemler hesabı açıgı anlamına gelir. Bunun en önemlisebebi 24 Ocak 1980 tarihinde alınan ve basta dıs ticaretin serbestlesmesini öngörenkararların ihracata dayalı bir büyüme modeline geçilmesidir. hracatını arttırmak isteyenTürkiye ekonomisi basta ara malı olmak ve yatırım mallarını ithal etmistir. Çünkü bu mallarüretim için gereklidir. lk baslarda normal gibi görünen ve döviz piyasalarının degiskenligiylebirlikte zaman zaman azalıs ve artıs ortaya koyan durum, özellikle 2002 yılı sonrası ciddi birhal almıstır. Diger taraftan cari açık sorununun ortaya çıkarılmasına öncülük eden bu durumaüretimin ithalata bagımlılıgı, dıs ticaretin bu sorunla birlikte yapılması ise ihracatın ithalatabagımlılıgı sorununu olusturur.Çalısmamızın ilk bölümü üç ana konuyla ilgilidir: Döviz kurları, 1990 ? 2006 yıllarıarasında Türkiye'nin dıs ticareti, dıs ödemeler bilançosu. 1990 yılı önemli bir yıldır. ÇünküTürkiye'nin dısa açılma süreci bu tarihte hız kazanmıstır. 1990'dan itibaren ihracata dayalıbüyüme modeli giderek ithalata dayalı büyüme modeline dönüsmüstür. Bunun sebebiihracatın giderek artan oranlarda ithalata gereksinim duymasıdır. Çalısmada ayrıca buvarsayıma iliskin çesitli testler yapılmıs ve basta imalat sanayi ihracatı olmak üzere tüketimmalları ihracatının da ara malı ve yatırım malı ithalatına bagımlı oldugu ortaya çıkmıstır.

It?s a necessity in developing and changing world that one country keeps economicand social relations with the other countries. Foreign trade and balance of payments forms thissituation?s economical side. If a country have foreign trade deficit, this means import is morethan export. If a country have foreign trade surplus, this means export is more than import.In recent years the most important problem that Turkish economy have come face toface with current account deficit. If good and service import are more than their export in thebalance of payments, this means current account deficit. The most important reason of currentaccount deficit is development based on export. This decisions was taken in January 24th,1980. Turkey wanted to increase its export, but once it increased, import ? related t oto export? increased, too. Because intermediate godds and capital goods were necessary forproduction. First it was seemed normal and this occasion increased and decreased accordingto changeable foreign exchange market. Particularly after 2002, this dependency was seriouscondition. On the other hand, this condition was the first important factor of current accountdeficit. This is called import dependency on production. If a country makes foreign trade withthis problem, it?s called import dependency on export.In our study, the first part concerning three major subjects: foreign exchange, Turkey?sforeign trade development between 1990 ? 2006 and balance of payments. 1990 is animportant year, because Turkey?s extroversion increased from this year. Dating from 1990?s,Turkey?s development model that based on export, became development model that based onimport. Because mostly export goods formed import goods. In addition this hypothesis wastested. At the top, manufactured industry export and consumption goods export dependencyon capital and intermediate goods import was determined.