Türkiye`de 1990 sonrası enerji politikalarının (petro-gaz`ın) kamu maliyesine yansımaları

Abstract

İnsanlık tarihi boyunca enerji, ekonomik ve toplumsal kalkınmanın en temel araçlarından biri olmuştur. Sürdürülebilir enerji politikaları oluşturmak ve uygulamak için enerji kaynaklarına ulaşım ülkeler açısından hayati önem taşımaktadır. Enerji kaynaklarının gelişimi incelendiğinde sanayi devrimiyle birlikte öncelikle kömürün daha sonra petrol ve doğalgazın dünya ekonomileri üzerinde belirleyici rol aldıkları görülmektedir. Günümüzde ekonomideki her sektör doğrudan ya da dolaylı olarak petrol ve doğalgaza bağımlıdır. Bu nedenle petrol ve doğalgaz piyasasında ve fiyatında ortaya çıkan değişimler, oluşturdukları zincir reaksiyonlarla hem ülke hem de dünya ekonomileri üzerinde çeşitli etkiler yaratmaktadır.Türkiye birincil enerji üretimini ağırlıklı olarak kömür ve yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlamakta, tüketimini ise bu kaynakların yanı sıra petrol ve son yıllarda hızla artan doğalgazdan karşılamaktadır. Ülkemizdeki petrol ve doğalgaz kaynaklarının yetersiz ve verimsiz olması, bu kaynaklarda dışa olan bağımlılığımızı artırmakta ve bu durum ülkeden her yıl önemli miktarda döviz çıkışına sebep olmaktadır. Artan ithal kaynak bağımlılığı ülkede fiyatlar genel düzeyinin artışına, cari açıklara ve arz kesintilerine neden olmakta ve kamu finansman dengesinin içinde bulunduğu sorunlar üretim artışı sağlayacak yeni yatırımların gecikmeli olarak yapılmasını sağlamaktadır.Bu çalışma 1990 sonrası Türkiye'de enerji politikaları içerisinde petrol ve doğalgazın kamu maliyesine etkilerini değerlendirmeyi amaçlamıştır. Bu kapsamda petrol ve doğalgaz politikalarının kamu gelirlerine, dış ödemeler dengesine, fiyatlar genel düzeyine, ekonomik büyümeye ve istihdama yansımaları üzerinde durulmuştur.

Throught history, energy has been one of the basic elements of the economic and social development. In order to constitute and execute sustainable energy politics accessing energy resources are critically important for all countries. When the development of the energy resources is examined, ıt can be observed that concurrently with the Industrial Revolution firstly coal, later oil and natural gas have effects on the world economies. At the present day all sectors in economy directly or indirectly depend on oil nad natural gas. For that reason, alternations appeared in oil and natural gas market and price produce different effects on home country and world countries with formed chain reactionsAlthough Turkey elicits primary energy production predominantly coal and renewable energy, acquires energy consumption as an oil and natural gas consumed rapidly at the present days. Insufficent and unproductive oil an natural gas resources in Turkey increase foreign dependence and this position causes substantial cash outflow annually. Increasing foreign import dependence gives rise to general trend of prices, current account deficits and deduction of supply. In addition to that public deficit caused by some problems in public finance of Turkey requires to postphone the new energy investments.This study has been aimed to analyse reflections of the energy policies (oil-gas) on the public finance after 1990 in Turkey. In this context, ıt also has been investigated the reflections of the oil and natural gas policies on the public revenues, balance of payments, general trend of prices, economic growth, and employment.