Kazak Türkçesinde fiilin istemi: Valenz

Abstract

Bu çalışmada Kazak Türkçesindeki bazı fiiller istem açısından değerlendirilmiştir. Öncelikle tamlayıcılar ve istemle ilgili yabancı ve yerli kaynaklı bilgiler verilmiş, sonra bu bilgiler ışığında inceleme kısmına geçilmiştir.Çalışmamızda kullanılan fiiller Äbdijemil Nurpeyizov'un ?Imırt? isimli romanından ve Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğündeki örneklerden yaptığımız fişlemelerde karşımıza çıkan fiillerdir.İnceleme kısmında bizden önceki çalışmalardan farklı bir yol izlenmiştir. Bizden önceki çalışmalarda tespit edilen fiiller ya alfabetik sırayla verilmiştir ya da fiilin aldığı istem sayısına göre sıralanmıştır. Biz bunlardan farklı olarak; tespit ettiğimiz fiilleri yorumlama yoluna gittik.Öncelikle fiillerimizi Oluş, Kılış ve Durum fiilleri olarak sınıflandırdık. Daha sonra bu sınıflardaki fiillerin yakın anlamlı olanlarını bir araya getirdik. Bu yakın anlamlı gruplara anlam yakınlığına göre tek bir anlam verdik ve bu ortak anlama dayanarak yorumlamalara gittik. Bu yorumlamalar içinde Kazak Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin karşılaştırmaları da mevcuttur. Karşılaştırmalar istem boşluklarının belirlenmesi şeklinde olmuştur. Eğer doldurulmamış istem boşlukları varsa bunlar Kazak Türkçesinden başka örneklerle doldurulmuştur. Kazak Türkçesinde örnek bulunamadıysa Türkiye Türkçesi mantığıyla doldurulmaya çalışılmıştır.Sonuç olarak bir fiil tablosu hazırlanıp fiillerin örneklerde aldığı ve Kazak Türkçesinde muhtemelen alabileceği hal ekleri gösterilmiştir. Buradaki muhtemel ekler sadece Kazak Türkçesinde örneği bulunabilmiş eklerdir.

In this work, some verbs of Kazakh Turkish were evaluated in terms of valence. First of all, some information based on foreign and local resources was given about defining and valence and then with this information it was passed to investigation part.Verbs used in this work are from Äbdijemil Nurpeyizov?s novel called ?Imırt? and encountered verbs which were recorded from samples of Kazakh Turkish ? Turkey Turkish Dictionary.In the investigation part, different method from previous works was used. In previous works, verbs were given with alphabetic order or arranged according to the number of valence that verb takes. Differently in this work, verbs utilized were interpreted.In the beginning, verbs were categorized as process, action and stance. Then verbs whose meanings are close were combined in these categorizes. These combined groups which consist of verbs with close meanings were separately given one meaning according to meaning closeness. And then they were interpreted based on given common meaning. In the interpretations, comparison of Kazakh Turkish and Turkey Turkish were also given. Comparisons were done according to the determination of valence blanks. If there were empty demand blanks, they were filled with other samples from Kazakh Turkish. If any sample could not be found from Kazakh Turkish, they were filled with the logic of Turkey Turkish.In the final part, a verb table was prepared and case ending taken in samples and possibly taken in Kazakh Turkish were shown. These possible endings are only been found Kazakh Turkish sample.