Demirci Kazası Şehir Nahiyesi Temettuat Defterleri

Abstract

Osmanlı şehir ve kasabaları üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Şehir tarihi çalışmaları genelde XVI. yüzyıl için tahrir defterleri, XIX. yüzyıl için ise temettuât defterleri kullanılarak yapılmıştır. Bunların dışında şer'iyye sicillerine dayalı değişik yüzyılları kapsayan şehir tarihi çalışmaları yapılmıştır. Şehir tarihi çalışmaları daha çok sancak ve kaza düzeyinde yapılmıştır. Nahiye ve köyleri ele alan çalışmalar daha sınırlı sayıdadır.Ele aldığımız bu çalışmada Saruhan sancağının Demirci kazasına bağlı Şehir nahiyesi köylerinin XIX. yüzyılın ikinci yarısındaki sosyal ve ekonomik yapısı ele alınmıştır. Çalışmanın kaynağını köylere ait temettuât defterleri oluşturmaktadır. Temettuât defterleri XIX. yüzyıl ortalarındaki Osmanlı şehirlerinin sosyo-ekonomik yapısı hakkında bilgi vermektedir. Bu defterlerde şahısların sahip oldukları mal varlıkları ayrıntılı olarak ayrıntılı olarak kaydedilmiştir. Bu defterlerde bölgenin toprak miktarına, toprakların kullanım alanlarına, hangi ürünlerin yetiştirildiğine, bunlardan elde edilen ürünlere ve vergi miktarına, mesleklere, şahısların kazançlarına, hayvan sayılarına, mükelleflerin sektörlere göre dağılımına, hayvancılığa, hayvanlardan elde edilen gelirlere dair bilgiler bulunmaktadır.Bu çalışmada, Manisa'nın Demirci kazasına bağlı üç nahiyeden biri olan Şehir nahiyesinin 34 köy ve dokuz çiftliğine ait temettuât defterleri incelenmiştir. Çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında Demirci coğrafyası ve tarihi ele alınıp temettuât defterlerinin Osmanlı sosyo-ekonomik tarihi için önemi ve Şehir nahiyesine ait temettuât defterlerinin tanıtımı yapılmıştır. Birinci bölümde nahiyenin idari yapısı ve nüfusu, vergi mükelleflerinin sosyal statüleri ele alınmıştır. İkinci bölümde ise iktisadi yapı, hayvancılık, nahiyedeki tarımsal üretim ve vergi konularına değinilmiştir. Çalışmanın son bölümünde sonuç ve kaynakça bulunmaktadır. Çalışmanın sonunda çalışmanın değerlendirme kısmında kullanılan bazı tablolar ile Yassıca köyüne ait temettuât defterinin çevirisine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Demirci, Temettuat Defteri, Manisa, Karataş, Kökboya

There have been many studies on the Ottoman cities and towns . The studies on the history of cities have usually been carried on by using the cadastral books for the 16th century and temettü books (share of profit books ) for the 19th century. Apart from these, there have also been other studies on city histories based on şeriyye records (judgment book) including different centuries. Studies approaching the districts and villages are limited.In our study, we have focused on the social and economic structure of the villages of Demirci district in Saruhan City during the second part of the 19th century. The source of the study comes from Temettuat (Divident book) that relate to the villages. Divident books give insight into the socio -economic set-up of the Ottoman cities in the middle of the 19th century. The assets of the individuals have been recorded in detail in these books. Information on the amount of the land in the region, the area of use of the land, the type of crop growing, obtained crop from these and the amount of tax, professions, earnings of individuals, the number of animals, the distribution of taxpayers with respect to sectors, stock-farming and the income obtained from stock-farming is included in these books.In this study, Divident books that reside in 34 villages and 9 farms that is subordinate to Demirci County which is one of the districts in Manisa have been assessed. The study consists of the introduction and two parts. In the introduction, the geography and history of Demirci have been addressed and the importance of Divident books for the Ottoman socio-economic history and the introduction of Divident books belonging to Şehir district have been defined.In the first chapter, the administrative structure and population of the district, social status of taxpayers have been addressed. In the second chapter, economic structure, stockbreeding, agricultural production in the district and tax issues have been referred. There is a bibliography and conclusion in the final section of the study. At the end of the study, some tables used in the evalution part of the study and the translation of temettuat books that belong to Yassıca village have been included.Key Words: Demirci, Manisa, Dividend Register, Karataş, Rubia Tinctorum.