Kurumlar-arası sistem kullanımının işletme performansı üzerindeki etkisinde tedarik zinciri işbirliğinin aracılık rolünün analizi: Türk inşaat sektöründe bir uygulama

Abstract

Rekabetin küreselleşmesiyle birlikte azalan ürün yaşam döngüleri, zaman odaklı rekabet ve bilgi teknolojilerindeki hızlı değişimler, işletmeleri, tedarik zinciri stratejilerini yeniden düzenlemeye zorlamaktadır. Organizasyonlar bu nedenle sadece kendilerinin performansı yerine tüm tedarik zincirinin performansını optimize etmenin gerekli olduğunun farkına varmaya başlamışlardır. Genel olarak kurumlar-arası sistemler (KS) olarak bilinen internet tabanlı teknolojiler ise işletmeleri tedarik zincirlerindeki ortaklar ile bütünleştirirler ve işletmelere süreçlerini optimize edebilme fırsatı verirler. Böylece ortaklaşa çalışarak işletmelerin kendilerini ilgilendiren başarıdan, tedarik zincirindeki diğer ortaklarını ilgilendiren başarı ve performanslara ulaşırlar. Bu doktora tez çalışması da işletmelerin kendi başarıları yerine tedarik zincirinin bütünününde elde edilebilecek başarıyı hedef alarak, kurumlar-arası sistemlerin işletme performansına olan etkisinde tedarik zinciri işbirliğinin aracılık rolü hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilmek için Türk inşaat sektöründe yapılan bir uygulama çalışmasını konu edinmektedir.Bu çalışmada kullanılan model içindeki değişkenlerin aralarındaki ilişki açıklanırken, işlem maliyeti teorisi, kaynak bağımlılığı teorisi, sosyal alışveriş teorisi gibi teorilerden yararlanılmıştır. Kurumlar-arası sistem değişkeni, entegrasyon için, iletişim için ve bilgi için KS kullanımı değişkenleri ile üç alt bileşende ele alınırken tedarik zinciri işbirliği değişkeni amaç uyumu, karar senkronizasyonu, özendirme düzenlemeleri, kaynak paylaşımı ve ortak bilgi yaratma değişkenleri ile beş alt bileşende değerlendirilmiştir. İşletme performansı ise maliyetler, süreç geliştirme ve duyarlılık alt bileşenleri ile ölçülmüştür. Araştırma için saha mülakatları ve geniş ölçekli anket yayılımı gerçekleştirilmiştir. Türk inşaat sektöründe yapılan bu çalışmadan 138 tane kullanılabilir anket elde edilmiştir ve çalışma bu anketlerin verilerine göre yapılmıştır. Sonuçta elde edilen yapının güvenilirliği ve geçerliliği istatistiksel analizlerle test edilmiştir. İstatistiksel yöntem olarak LISREL programı yardımıyla doğrulayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, KS kullanımı işletme performansına etki ederken tedarik zinciri işbirliğinin tam bir aracılık rolü üstlendiğini desteklemektedir. Çalışmanın bu nedenle tedarik zinciri işbirliğinin kullanımında ve yönetilmesinde ortaklaşa yapılan çalışmaların önemi noktasındaki kavrayışımızı ve anlayışımızı geliştireceği, daha iyi anlaşılan tedarik zinciri işbirliğinin ise bu işbirliğini daha iyi yönetmeye sevk edeceği tahmin edilmektedir. Araştırmanın sonunda ise ileride yapılabilecek çalışmalar için öneriler sunulmuştur.

With the globalization of competition, decreasing product life cycles, time focused competition, rapid changes in information technologies forced the firms to rearrange their supply chain strategies. Therefore, organizations recognize that they need to increase the overall performance of supply chain instead of one. With this context, internet based technologies, particularly inter-organizational systems (IOS), integrates firms with their supply chain members and give them the opportunity to optimize their processes. So, by working together, firms achieve greater successes than working alone. This PhD. thesis also aims this holistic success instead of individual, so in order to have more information about this issue, it examines the mediation role of supply chain collaboration while inter-organizational systems affect the firm performance. While explaining the relationships between the variables used in the model of this research, various theories are used (etc., transaction cost theory, resource dependent theory, social exchange theory). Inter-organizational systems are explained by three sub-construct which are integration, communication and information in IOS. Supply chain collaboration is considered with five sub-construct which are, goal congruence, decision synchronization, incentive alignment, resource sharing and joint knowledge creation. The sub-constructs of firm performance are costs, process improvement and responsiveness. Research realized with field interviews and large-scale survey study. Data are collected from national construction sector and 138 usable responses were taken. The statistical methods used include confirmatory factor analysis and structural equation modelling (i.e. LISREL). According to the results of research, the mediation effect of supply chain collaboration while inter-organizational systems effect to firm performance, is supported. The research extends our understanding of supply chain collaboration, and issues involved in managing the collaboration. A better understanding of supply chain collaboration leads to the better management of it. At the end of the research, suggestions for future researches are discussed.