Gümrük vergileri uyuşmazlıkları ve çözüm yolları

Abstract

Gümrük vergileri, uluslararası ticarete konu olan eşyalar üzerinden alınan ve günümüzde mali fonksiyonlarının yanı sıra özellikle sosyo-ekonomik ve politik fonksiyonlarıyla öne çıkan önemli bir dış ticaret politikası aracıdır. Vergi Usul Kanunu'nun 2 nci maddesinde `Gümrük ve Tekel İdareleri tarafından alınan vergi ve resimler bu kanuna tabi değildir` hükmüne yer verilmiş ve böylece gümrük vergileri Vergi Usul Kanunu kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu çerçevede gümrük vergilerinin usul ve esasları 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nda düzenlenmiştir. Dolayısıyla gümrük vergilerinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemleri de Maliye Bakanlığı'ndan ayrı bir kuruluş olan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından, gümrük mevzuatı hükümlerine uygun olarak yürütülmektedir. Bu kapsamda değerlendirildiğinde gümrük idarelerinin ve gümrük idareleriyle muhatap olan kişilerin 4458 sayılı Gümrük Kanunu'na ve bu Kanun'a dayanılarak çıkarılan tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerine hakim olmaları beklenir. Nitekim gümrük idaresince yapılan işlemlerin yükümlülerce yerinde ve hukuka uygun bulunmaması halinde gümrük idaresinin söz konusu bu işlemlerine karşı idari çözüm yollarına başvurulabilecektir. Dolayısıyla ortaya çözüme kavuşturulması gereken bir gümrük uyuşmazlık konusu çıkacaktır.Gümrük idaresi ile yükümlüler arasında oluşabilecek uyuşmazlıklar genellikle gümrük işlemlerine bağlı idari kararlardan, gümrük vergilerinden ve/veya cezalarından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada ise, gümrük vergilerine ilişkin uyuşmazlık konuları ve çözüm yolları ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. Bu kapsamda çalışma, dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde gümrük vergilerinin tanımı, özellikleri, kapsamı ve türleri; ikinci bölümde gümrük vergilerinin sistematik açıklaması ve vergileme süreci; çalışmanın ana kısmını oluşturan üçüncü bölümde ise ilgili Danıştay kararları ışığında gümrük vergisi uyuşmazlıkları ve çözüm yolları incelenecek olup son bölümde fiili uygulamalardan seçilen örnek olaylarla konu desteklenecektir.Anahtar kelimeler: Gümrük vergileri, fonlar, gümrük yükümlülüğü, vergi uyuşmazlığı, uzlaşma, vergi yargısı.

Customs duties is important constituent of the foreign policy that taken on the things which are related with international trade and at the present day stand out with financil functions and especially socio economic functions. In the second article of the Tax Procedure Law, the judgment that is `Taxes and duties which layed on by administrations of customs and monopoly don't liable for this law'' is stated and in this way customs duties are retained outside the context of the Tax Procedure Law. Thus, procedures and principles of the customs duties are arranged in the Customs Law No. 4458. Imposition, recognition and collecting procedures of the customs duties are carried out by the Ministry of Customs and Trade that is an separately institution from the Ministry of Finance. In this context, people that are the object of customs administrations are expected to master the Customs Law No. 4458 and regulation, decree and by-law that are enacted by basing this Law. However taxpayers can be applied to administrative solutions against actions taken by the customs administration if taxpayer figure out that customs administration's works illegally. That's why a customs dispute which should be solved will occur.The disputes that may arise between the customs administrations and taxpayers usually are caused by administrative decisions relating to customs procedures, customs duties and/or penalties. In this study, the dispute issues realting to the customs duties and the solution methods will be examined in detail. In this content, our study consists of four sections. In the first part, the definition, properties, content and the varieties of the customs duties; in the second part, the systematic explanations of the customs duties and the taxation technique process in customs; in the third part that forms the main part of the study, the customs duties disputes and the solution methods will be examined in the light of the State Council decisions. In the last part, the issue will be supported by the case studies that selected from the actual applications.Key words: Customs duties, funds, customs liability, tax disputes, reconciliation, tax judgement.