Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet ilişkisi: Beyaz yakalılar üzerine bir araştırma

Abstract

Araştırmanın amacı, Ege ve Marmara Bölgelerinde, sanayi ve hizmet sektörlerinde istihdam edilmekte olan beyaz yakalı çalışanların örgütsel demokrasi algıları ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişkiyi anlamaktır. Araştırma sorunsalını çözümlemek amacıyla nicel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Öncelikle, ilgili bilimsel literatürün kapsamlı bir incelemesi yapılarak kuramsal temeller ortaya konmuş; bunu, oluşturulan hipotezlerin test edilmesi amacıyla yürütülen saha araştırması izlemiştir. Araştırmada veri toplamak için anket tekniğinden faydalanılmıştır. Kullanılan anket formu, iki ölçek ile örneklemin demografik yapısını belirlemeye yönelik soru formu olmak üzere üç temel bölümü içermektedir. Anketler, Mayıs 2014 ile Mayıs 2015 tarihleri arasındaki bir yıllık süreçte uygulanmış ve 387 kişilik bir örnekleme ulaşılmıştır. Örneklemin örgütsel demokrasiye ilişkin algısını ölçmek amacıyla, bir ölçek uyarlama çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırmada kullanılan ölçek, örgütsel demokrasiyi; yapısal faktörler, inisiyatif, bilgi paylaşımı, iletişim ve eğitim olmak üzere beş alt boyutta ölçmektedir. Örgütsel muhalefet olgusunun ölçümü için ise Kassing (1998) tarafından geliştirilmiş olan örgütsel muhalefet ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin orijinali; açık, örtük ve dışsal muhalefet olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Araştırma verileri, bundan bir miktar farklı olarak, dört boyutlu bir yapı ortaya koymuştur. Buna göre açık muhalefet boyutuna ilişkin maddeler, sorgulayıcı açık muhalefet ve yapıcı açık muhalefet olmak üzere iki boyut altında toplanmıştır. Her iki ölçeğin de geçerlilik ve güvenilirlik analizlerinden elde edilen sonuçlar olumludur. Araştırma sonucunda, örgütsel demokrasinin alt boyutları arasında en yüksek ortalamaya sahip olanın yapısal faktörler olduğu; bununla birlikte tüm boyutların ortanın üzerinde ve yüksek skorlara sahip olduğu görülmüştür. Buradan, demokrasiyi oluşturan unsurların, örgütlerde iyi seviyede varlık gösterdikleri anlaşılmaktadır. Araştırmaya katılanların en fazla tercih ettikleri muhalefet stratejisinin ise yapıcı açık muhalefet olduğu sonucu elde edilmiştir. Araştırma sonuçları, örgütsel demokrasi ile örgütsel muhalefet olguları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Bir diğer önemli bulgu ise örgütsel muhalefetin örgütsel demokrasiyi açıklamada anlamlı bir değişken olduğudur. Buna göre, araştırma sonuçları, bir örgütte muhalefet düzeyinin artmasının, demokrasi algısının artmasına neden olduğunu istatistiksel olarak ispatlamaktadır.

This study aims to reveal the relationship between organizational democracy perception and organizational dissent behavior of white collars employed in industry and service sectors in Aegean and Marmara regions. The research is conducted by using quantitative methodology. The literature review that aims to present the theoretical framework is followed by the field research conducted to test the hypotheses that are set forth by the researcher. To this end, the required data is collected by using a questionnaire that contains two sections to measure organizational democracy and organizational dissent besides a question form to determine the demographic structure of the sample. The questionnaire is applied on a sample of 387 employees between May 2014 and May 2015. The organizational democracy perception of the sample is measured by a scale that examines the organizational democracy through five sub-dimensions which are namely structural elements, initiative, information sharing, communication and education. In order to measure organizational dissent, the sample is given a translation of organizational dissent scale by Kassing (1998). The original scale consists of three sub-divisions which are namely articulated dissent, latent dissent and displaced dissent. However, the data that is collected in the study regarding the articulated dissent are required to be examined in two sub-divisions which are questioning articulated dissent and constructive articulated dissent. Both scales are proved to be valid and reliable.This study shows that all the sub-divisions of organizational democracy scored above the average, the structural elements having the highest score, which demonstrates the presence of all the elements of democracy in organizations. The study also shows that the most frequent dissent strategy in organizations is constructive articulated dissent. This study reveals the positive correlation between organizational democracy and organizational dissent. Another important finding of the study is that organizational dissent is a significant variable in explaining organizational democracy, that is, as the organizational dissent increases, the perception of organizational democracy increases.