Macera rekreasyonunda heyecan arayışı, serbest zaman motivasyonu ve serbest zaman tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi: Çok hafif hava araçları (çhha) pilot örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı, maceraya dayalı hava sporlarından olan Yamaç Paraşütü, Yelken Kanat, Planör gibi Çok Hafif Hava Araçlarını (ÇHHA) kullanan pilotların etkinliğe katılım motivasyonlarının belirlenmesi, katılım motivasyonu ile heyecan arama düzeylerinin ilişkisi ve etkinlik sonunda bireysel olarak sağlanan tatmin düzeylerinin incelenmesidir. Araştırmanın evrenini Türkiye' de Çok Hafif Hava Araçları pilotluğuyla ilgilenen ve bu konuda Türk Hava Kurumu tarafından onaylanmış farklı kademelerdeki pilotluk lisansına sahip ya da lisansı eğitimi alan bireyler oluşturmaktadır. Örneklem grubunu ise yaşları 18 ila 67 yaş arası değişkenlik gösteren 118 kadın, 488 erkek katılımcı olmak üzere toplam 606 Çok Hafif Hava Aracı pilotu oluşturmaktadır. Katılımcılar hava sporları ile ilgili THK onaylı kuruluşlar, üniversite kulüpleri, özel eğitim veren okullar, hava sporları ile ilgili forum, blog ve internet üzerinden oluşturulan gruplara kayıtlı üyeler arasından olasılıklı örnekleme tekniklerinden basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Araştırmanın yöntem kısmında, üç ayrı ölçme aracı bir araya getirilerek bütünleşik bir anket formu oluşturulmuştur. Oluşturulan bu formun giriş bölümüne demografik değişkenlerin sorgulandığı kişisel bilgi alanı eklenmiş ve katılımcıların bilgilerini rahatça aktarabileceği şekilde dizayn edilmiştir. Ölçüm araçları olarak ise, Pelletier ve ark. (1991) tarafından geliştirilen Serbest Zaman Motivasyon Ölçeği (SZMÖ), Zuckerman (1994) tarafından geliştirilen Heyecan Arama Ölçeği (HAÖ) ve Beard ve Ragheb (1980) tarafından geliştirilen Serbest Zaman Tatmin Ölçeği (SZTÖ) kullanılmıştır. Ölçüm araçlarından elde edilen veriler istatistik analizleri yapılmak üzere elektronik ortamdaki istatistik paket programına aktarılmıştır. Verilerin istatistiksel gösterimi olarak tanımlayıcı istatistik ve frekans analizleri yapılmıştır. Katılımcıların motivasyonları, heyecan arama düzeyleri ve tatmin düzeyleri arasında demografik özelliklerine ilişkin farkı belirlemek için öncelikle `Levene` değerleri incelenerek varyansların homojenliği doğrulanmış daha sonra `t testi` ve `tek yönlü varyans analizi` (ANOVA) uygulanmıştır. Ölçeklerin ortalama puanları arasındaki ilişkinin düzeyini belirleyip yorumlamak için `pearson korelasyon testi` yapılmıştır. `Doğrusal regresyon analizi` ile ölçekler arasındaki etki test edilmiştir. Verilerin istatistiksel analizinde ve yorumlarda, p<.05 anlamlılık düzeyi dikkate alınmıştır.Elde edilen bulgular doğrultusunda, pilotların heyecan arama düzeyleri, serbest zaman motivasyonları ve serbest zaman tatminlerine bağlı olarak cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu ve gelir seviyesi değişkenlerinde anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bununla birlikte, pilotların serbest zaman motivasyonları ile serbest zaman tatminleri arasında orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı (r: ,41; p< .05) ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Doğrusal regresyon analizi ile serbest zaman motivasyonu (β=.41, t=11.22, p=.00) ve heyecan aramanın (β=.12, t=3.24, p=.00) serbest zaman tatminini olumlu yönde etkilediği sonucuna varılmıştır.Araştırmanın macera rekreasyonuna yönelik alan yazına olan katkıları tartışılarak gelecek araştırmalara önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Serbest zaman, rekreasyon, macera rekreasyonu, serbest zaman motivasyonu, heyecan arama, serbest zaman tatmini, çok hafif hava araçları, yamaç paraşütü, yelken kanat

The main purpose of this thesis study is to determine the participating motivation of pilots using ultralight aircrafts such as paragliding, hanggliding, gliding, and to investigate the relationship between levels of participating motivation and sensation seeking as well as analyzing the individual leisure satisfaction levels achieved by the end of the activity. The research population consists of individuals who are interested in ultralight aircrafts and have THK-verified (Turkish Aviation Association) pilot's license at different ranks. The sample has been composed of a total of 606 ultralight aircraft pilots, with 118 women, and 488 men aged 18 to 67. The research sample has been randomly selected from among pilots of ultralight aircrafts registered at THK-approved organizations of light sport aircraft, and members of university clubs, private schools, forums and blogs dealing with air sports.Within the scope of the survey study, three different scales has been brought together to form an integrated measurement tool. A personal information form inquiring about demographic variables was annexed and designed in a way to enable participants to easily transfer relevant information. The questionnaire form consisted of the following three scales; Leisure Motivation Scale developed by Pelletier et.al (1991), Sensation Seeking Scale developed by Zuckerman (1994), and Leisure Satisfaction Scale developed by Beard & Ragheb (1980).The data obtained via survey have been transferred to the electronic environment to conduct further statistical analysis in IBM SPSS Statistics 22.0 software program. For an initial statistical representation of the data, descriptive and frequency analysis have been performed. Following Levene's test that attested to the homogeneity of variances, and in order to determine any difference regarding demographic variables between participants' levels of leisure motivation, sensation seeking, and leisure satisfaction, t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) have been used. Pearson correlation coefficients have been utilized to determine and interpret the existence and degree of correlations between scale mean scores. Linear regression analysis has been utilized to test the size of any effect among research variables. The significance level was set to be .05 (95% reliability). According to the findings of the study, there are significant differences between levels of sensation seeking, leisure motivation and leisure satisfaction regarding sex, age, marital status, education and income levels of participants. In addition to that, a significantly moderate level of correlation has been observed between pilots' level of leisure motivation and satisfaction (r: ,41; p< .05). Linear regression analysis has revealed that leisure motivation (β=.41, t=11.22, p=.00) and sensation seeking (β=.12, t=3.24, p=.00) have a positive effect on participants 'leisure motivation levels.The contribution of the research to the literature is discussed with a view to recommendations for future research.Key Words: Leisure, recreation, adventure recreation, leisure motivation, sensation seeking, leisure satisfaction, ultralight aircrafts, paragliding, hanggliding