Crocus L. cinsinin Ancyrensis, Sieheanus, Chrysanthus ve Flavus tür ve alt türleri üzerinde morfolojik, anatomik, sitolojik ve palinolojik araştırmalar

Abstract

Bu çalısmada Crocus ancyrensis (Herbert) Maw, Crocus sieheanus Barr ex Burtt,Crocus chrysanthus (Herbert) Herbert türleri ile Crocus flavus Weston subsp. flavus ve Crocusflavus subsp. dissectus T. Baytop&Mathew alttürleri morfolojik, anatomik, sitolojik ve palinolojikyönlerden ayrıntılı olarak incelenmistir.Morfolojik çalısmalar sonucunda taksonların Türkiye Florası (Mathew, 1984)' nda eksiktanımlanmıs özellikleri belirlenerek, morfolojik olarak birbirine yakın olduğu belirtilen taksonlararasındaki ayrım daha da belirgin hale getirilmistir. Ayrıca, taksonların tohum morfolojileri stereomikroskop ve taramalı elektron mikroskopu ile incelenmistir.Taksonlardan Crocus chrysanthus (Herbert) Herbert türüne ait örnekler anterlerindekimorfolojik farklılıklar (anterleri sarı renkli, anterleri gri-siyah loplu ve anterleri gri-siyah çizgili olanörnekler) dikkate alınarak 3 farklı grup altında incelenmistir. Örnekler üzerinde yapılan tümmorfolojik ve yaprak anatomisine ait incelemeler ile sitolojik ve palinolojik gözlemler, olusturulan3 grup üzerinde ayrı ayrı gerçeklestirilmistir.Yaprak anatomisine ait incelemeler sabit preparatlar üzerinde yapılmıstır. Taksonlarınstomalar ve palizat ile sünger parankimasına ait özellikleri ayrıntılı olarak incelenmistir.Sitolojik çalısmalarda hazırlanan mitoz preparatları incelenmistir. Sonuçta,taksonlara iliskin kromozom sayı ve morfolojileri belirlenmistir. Bununla birlikte, ele alınantaksonların karyogramları çıkarılmıs ve ayrıntılı olarak incelenmistir.Sitolojik incelemeler sonucunda literatürde 2n=10 olarak verilen Crocus ancyrensis(Herbert) Maw türünün kromozom sayısı 2n=12+1b olarak belirlenmistir. Crocus sieheanus Barrex Burtt türünün kromozom sayısının literatür ile uygunluk göstererek 2n=16 olduğugözlenmistir. Crocus chrysanthus (Herbert) Herbert türüne ait anterleri sarı renkli olan örneklerinkromozom sayısı 2n=8, anterleri gri-siyah loplu olan örneklerin kromozom sayısı 2n=12 veanterleri gri-siyah çizgili olan örneklerin kromozom sayısı 2n=20+2b olarak belirlenmistir. Crocusflavus Weston subsp. flavus ve Crocus flavus subsp. dissectus T. Baytop&Mathew alttürlerinin2n=8 olarak elde edilen kromozom sayılarının da literatür ile uygunluk gösterdiği fakatkromozom morfolojileri arasında farklar olduğu gözlenmistir.Palinolojik incelemeler ısık mikroskopu ile taramalı elektron mikroskopu kullanılarakyapılmıs ve uygun görülen örneklerin mikrofotoğrafları çekilmistir. Crocus ancyrensis (Herbert)Maw türünün polen seklinin sferoidal, diğer taksonların polen sekillerinin ise prolat sferoidalolduğu belirlenmistir. Taksonların polen ornemantasyonu skabrat olarak gözlenmistir. Bununlabirlikte, taksonlar arasında özellikle Crocus chrysanthus (Herbert) Herbert türüne ait polenlerinornemantasyonlarındaki farklılığın örneklerin retikülat yapısı ve spinüllerin dağılımı ile iliskiliolduğu saptanmıstır.Anahtar Sözcükler: Crocus ancyrensis (Herbert) Maw, Crocus sieheanus Barr ex Burtt, Crocuschrysanthus (Herbert) Herbert, Crocus flavus Weston subsp. flavus ve Crocus flavus subsp.dissectus T. Baytop & Mathew, morfoloji, anatomi, sitotaksonomi, polen mikromorfolojisi, tohummikromorfolojisi.

In this study, Crocus ancyrensis (Herbert) Maw, Crocus sieheanus Barr ex Burtt, Crocuschrysanthus (Herbert) Herbert, Crocus flavus Weston subsp. flavus and Crocus flavus subsp.dissectus T. Baytop&Mathew taxa were investigated in a detailed way in the point ofmorphological, anatomical, citological and palinological topics.According to morphological results, lack of described peculiarities in `Flora of Turkey?(Mathew, 1984) were determined and differencies between taxa were become evident.However, seed morphology of taxa were investigated with light microscope and scanningelectron microscope.Samples as regards Crocus chrysanthus (Herbert) Herbert were examined under 3groups because of morphological differencies related to their anthers (samples with yellowanthers, grey-black lobed anthers, grey-black lined anthers). All the morphological andanatomical investigations related to leaf anatomy, cytological and palinological observationswere carried out on these 3 groups, also.Studies regarding leaf anatomy were made on fixed preparations. Peculiarities ofstoma, palisade and spongy parenchyma were examined.Mitosis preparations were investigated in cytological researches. As a result,chromosome number and morphologies related to taxa were made and examined. Furthermore,karyograms of the taxa were made and examined in a detailed manner.According to cytological results, chromosome number of Crocus ancyrensis (Herbert)Maw which was given as 2n=10 in literature, was found as 2n=12+1b. Chromosome number ofCrocus sieheanus Barr ex Burtt was found as 2n=16 which was suitable for literature. On theother hand, it was found that chromosome number of Crocus chrysanthus (Herbert) Herbertsamples with yellow anthers was 2n=8, chromosome number of samples with grey-black lobedanthers was 2n=12 and chromosome number of samples with grey-black lined anthers was2n=20+2b. Chromosome number of Crocus flavus Weston subsp. flavus and Crocus flavussubsp. dissectus T. Baytop&Mathew which were appropriate literature was found as 2n=8.However, differencies related to chromosome morphologies were observed clearly.Palinological investigations were made with light microscope and scanning electronmicroscope otherwise appropriate samples were photographed. Pollen shape of Crocusancyrensis (Herbert) Maw was determined as spheroidal and other taxa were found as prolatespheroidal.Pollen ornamentation of taxa was observed as scabrate. On the other hand,differencies of ornamentation between taxa especially samples of Crocus chrysanthus (Herbert)Herbert were determined that it was related to pollens? reticulate structure and distribution ofspinules.Keywords: Crocus ancyrensis (Herbert) Maw, Crocus sieheanus Barr ex Burtt, Crocuschrysanthus (Herbert) Herbert, Crocus flavus Weston subsp. flavus ve Crocus flavus subsp.dissectus T. Baytop&Mathew, morphology, anatomy, cytotaxonomy, pollen micromorphology,seed micromorphology.