Türkiye`de gelir eşitsizliğinin maliye politikası araçları ve kurumsal faktörler açısından analizi ve çözüm önerileri

Abstract

Ekonomik birimlerin milli gelirden aldıkları payların, birbirinden farklı olması sonucu ortaya çıkan gelir eşitsizliği, gelişmişlik düzeylerine bakılmaksızın tüm ülkelerin temel amaç ve politikalarını oluşturan önemli bir unsurdur. Gelir eşitsizliği, sosyal ve ekonomik sorunları da beraberinde getirdiği için üzerinde durulması gereken önemli bir konu haline gelmektedir. Devletler bu sorunu çözmek için çeşitli politikalar geliştirmekte, bunların en başında da maliye politikası uygulamaları gelmektedir. Kamu kesimi özellikle maliye politikası araçlarından vergiler ve kamu harcamaları ile gelirin yeniden dağıtılmasını sağlayarak, gelir dağılımında adaleti sağlamaya çalışmaktadır. Bir ülkede gelir eşitsizliğinin ortaya çıkmasında çeşitli faktörlerin etkisi olmasının yanı sıra, ülkenin kurumsal yapısı da büyük öneme sahiptir. Buna göre, güçlü kurumsal yapısı olan, diğer bir ifade ile kurumsal kalite düzeyi yüksek olan ülkelerde gelir eşitsizliğinin daha düşük olması beklenmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de 1990-2016 yılları arasındaki maliye politikası araçlarından vergiler, kamu harcamaları ve kamu borçlanması ile kurumsal kalite faktörünün gelir dağılımı üzerindeki etkisi En Küçük Kareler Yöntemi (EKK) ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak kamu harcamaları, vergiler ve kurumsal kalite düzeyinde meydana gelen artışların, gelir dağılımındaki eşitsizliği azalttığı, kamu borçlanma düzeyinde meydana gelen bir artışın ise gelir dağılımında eşitsizliği arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır.

The income inequality which occurs when the economic units take their margins different from each other is an important component which constitutes the basic aim and policies of all countries regardless of their level of development. Income inequality is an important issue that needs to be addressed as it brings along social and economic problems. States are developing various policies to solve this problem, and at the top of them are fiscal policy implementations. The public sector is trying to provide justice in the distribution of income by ensuring redistribution of income with taxes which is one of the fiscal policy instruments and public expenditures. In addition to being influenced by various factors in the emergence of income inequality in a country, the institutional structure of the country also has great precaution. In the light of this view, it is expected that income inequality will be lower in countries whose institutional structure is strong; in other words, institutional quality level is high. In this study, in Turkey between the years of 1990-2016, the effects of taxation, public expenditure and public debt as the instruments of fiscal policy and institutional quality factor have been analyzed by Least Squares Method (OLS). As a result, increases in public expenditures, tax and institutional quality levels have reduced income disparity, while an increase in public borrowing has resulted in an increase in income distribution inequality.