Uluslararası transfer fiyatlandırması sürecinde karşılaşılabilecek çevresel etkenler ile iç tedarikçinin bu sürece algısal yaklaşımının ilişkisi

Abstract

Transfer fiyatlandırması şirketlerin bağlı ortaklarının veya bölümlerinin arasında mal ve hizmetlerin alım ve satımında uyguladıkları fiyatlandırmadır. Şirketlerin küreselleşme çabaları ile birlikte bu durum uluslararası bir boyuta taşınmıştır. Çokuluslu şirket yada şirket grubu, birden fazla ve farklı vergi bölgelerinde faaliyet göstermesi sebebiyle, bu farklı vergisel çevrelerden yararlanarak işletmenin kârlılığını arttırabilmektedir.Bu çalışma, Türkiye'de de faaliyet gösteren çokuluslu yapıda olan şirketlerin veya şirket gruplarının transfer fiyatlandırması üzerine yapılan çalışmalarda göz ardı edilen iç müşterinin transfer fiyatlandırmasına konu olan işlemler ile ilgili algısını incelemeyi, tanımlamayı ve böylece bu önemli konuya dair öngörü kazanmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, oluşturulan dokuz adet hipotez; Türkiye'de faaliyette bulunan çokuluslu şirketlerin çalışan veya yöneticilerinden elde edilmiş olan 71 adet anket ve anket formunu oluşturan 45 adet değişken ile önce faktör analizi ardından çoklu regresyon modelleri ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular; iç tedarikçinin algılanan fayda boyutu üzerinde, maliyet etkinliğinin pozitif; maliyet etkinliği üzerinde spekülatif ve manipülatif yönelimlerin negatif, transfer fiyatlandırması hedeflerinin denetim ve kontrolünün pozitif; hedeflerin denetim ve kontrolü üzerinde parasal hareket kabiliyetinin pozitif, vergisel farklılıkların pozitif; spekülatif ve manipülatif yönelimler üzerinde risk algısı ve politik çevrenin negatif, hedeflerin denetim ve kontrolü pozitif, parasal hareket kabiliyetinin negatif ve son olarak risk algısı ve politik çevre üzerinde vergisel farklılıkların pozitif ve anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.

Transfer pricing is the pricing that companies apply to the purchase and sale of goods and services between their affiliates or departments. With the globalization efforts of the companies, this situation has moved to an international dimension. The multinational company or group of companies may increase the profitability of the enterprise by using these different tax environments, as they operate in more than one tax zone.In this study, operating in Turkey multinational structure of the companies or corporate groups, that are ignored in studies on transfer pricing, internal customer's perception of the transactions subject to transfer pricing analysis, identification, and thus aims to capture insights on this important issue. In this context, nine hypotheses were formed; Multinational companies operating in Turkey which has been obtained from company employees or managers and 71 questionnaires before forming the questionnaire factor analysis with 45 variables and then analyzed using multiple regression models. Results obtained from the analysis; on the perceived benefit dimension of the internal supplier, the cost effectiveness is positive; on the cost effectiveness, speculative and manipulative orientations is negative, audit and control is positive; On the audit and control, capability of monetary mobility is positive, tax differences is positive; On the speculative and manipulative orientations, risk perception and political environment is negative, audit and control is positive, capability of monetary mobility is negative and finally, tax differences on the risk perception and political environment have a positive and significant effect.