Borsa İstanbul sektör endekslerinde zamanla değişen ekonomik döviz kuru riski

Abstract

Dünya ekonomisinin globalleşme sürecinde finansal dinamiklere alışılagelmiş bakış açıları ile yaklaşmanın artık geçerli olmadığı bir gerçektir. Küreselleşme sonucu ülkelerin menkul kıymetler borsalarında işlem gören hisse senetlerinin değerlerini etkileyen faktörlerden birisinin de döviz kuru olduğuna dair yaklaşımlar 1970'li yıllardan itibaren süregelen bir fikirdir. Bu çerçevede yapılan araştırmalar her ne kadar ülkeler bazında değişiklik gösterse de bu etmenin hisse senedi fiyatlarını dünya piyasalarında mikro ya da makro düzeyde etkilediği sonucu günümüz araştırmalarında üzerinde mutabık kalınan bir sonuçtur.Tezimizin amacı Borsa İstanbul'da işlem gören hisse senetlerinden oluşturulan sektörel endeksler ile Amerikan Doları arasındaki ilişkinin düzeyini ve dinamiklerini belirlemeye yöneliktir.Tezimizde kullanılan endeks verileri finansal zaman serileri olduğundan dolayı serilerin Genişletilmiş Dickey – Fuller Birim Kök Testi ile durağanlıkları incelenmiş ve endeks serilerinin durağan oldukları tespit edilmiştir. Ardından GARCH – BEKK modeli ile döviz kurunun zamanla değişen varyansı ve endeksler ile döviz kurunun kovaryans serileri elde edilmiş, elde edilen bileşenler Uluslararası Sermaye Varlıkları Fiyatlama Modelinde kullanılarak risk priminin bulunmasında temel faktör olan beta katsayısı incelenmiştir. Uluslararası Sermaye Varlıkları Fiyatlama Modelinde dünya pazarının beklenen getirisi yerine Amerikan Doları kabul edilmiş ve 2003 – 2018 yılları arasındaki Amerikan Dolarının günlük nominal kapanış verileri ile Borsa İstanbul'da işlem gören hisse senetlerinden oluşturulan endekslerin günlük kapanış verileri arasındaki modelleme ile endesklerin zamanla değişen döviz kuru beta değerleri elde edilmiştir.Elde edilen beta sonuçları, döviz kurundaki değişimlere hassasiyeti en yüksek olan sektörün Bankacılık, en düşük olan sektörün ise Gıda olduğu yönündedir. Endeskler bazında beta değerleri incelendiğinde beta ortalamalarının tamamının negatif olduğu sonucu elde edilmiş olup, bu sonuç Borsa İstanbul ana ve sektör endesklerinin döviz kurundaki değişimin tersi yönünde fiyatlanma eğilimi gösterdiği bulgusunu vermektedir.

It is a fact that an approach to the financial dynamics from a conventional perspective in the globalization process of the World economy is no longer valid. As a result of the globalization, an ongoing idea since 1970s is that one of the factors which affects the value of the stocks traded in the stock markets of the countries is the exchange rate. Even though the researches within this framework vary across countries, it is an agreed result in today's researches that this factor affects stock prices at micro or macro level in the World markets.The aim of our thesis is to determine the level and dynamics of the relationship between sectoral indices which formed with the stocks traded on Borsa İstanbul and US Dollar.Since the data of the indices which used in our study were financial time series, the stationarity of the series were tested with Augmented Dickey – Fuller Unit Root Test and were found to be stationary. Next, the variance of the exchange rate which varies over time, the covariance series of the indices and exchange rate were obtained from the GARCH – BEKK model, then the obtained components were used in International Capital Asset Pricing Model to examine the beta coefficient which is the main factor to determine the risk premium. The US Dollar was accepted instead of the World market expected return in the International Capital Asset Pricing Model and the time varying exchange rate beta values of the indices were obtained by creating a model between the daily nominal closing data of the US Dollar and the daily closing data of the indices formed from the stocks traded on Borsa İstanbul.The obtained beta results indicate that the Banking is the most sensitive sector to exchange rate changes where the Food is the lowest one. When beta values were analysed on the basis of indices, all average beta values were obtained negative. So this result shows that Borsa İstanbul main and sector indices tend to be priced in the opposite direction of the exchange rate fluctations.