Özel gereksinimli çocuğa sahip annelerin sosyal destek algısı: Ankara Sincan örneği

Abstract

Bu araştırma ile özel gereksinimli çocuğa sahip ailelerde çocuğun bakımını üstlenen annelerin sosyal destek algıları, memnuniyet düzeyleri ve görüşlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada hem nitel hem nicel verileri ele alan karma yöntem araştırmalarından yakınsayan paralel karma yöntem deseni kullanılmıştır.Çalışmada engellilik sosyolojisi, engellilik, özel gereksinim ve sosyal destek gibi kavramların tanımları verilmiş ve gelişim süreçlerinin incelenmesine çalışılmıştır. Ankara ili Sincan ilçesi sınırları içerisinde yaşayan ve özel gereksinimli çocuğa sahip olan 100 anne ile hem anket çalışması hem de mülakat gerçekleştirilmiş, katılımcılara sosyal destek ölçeği ve yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Katılımcılardan elde edilen yaş, meslek, aylık gelir, eğitim durumu, hanedeki özel gereksinimli birey sayısı, babanın mesleği ve eğitim durumu gibi demografik bilgiler SPSS veri çözümleme programı kullanılarak çözümlenmiş ve katılımcıların demografik değişkenleri ile sosyal destek algıları ve memnuniyet düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Yine araştırmada yüz yüze görüşme yöntemi ile elde edilen veriler betimsel içerik analizi yöntemiyle ele alınmıştır.Özel gereksinimli çocuğa sahip annelerin yaşları ve eğitim durumları ile sosyal destek algıları ve memnuniyet düzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu ancak diğer değişkenler için böyle bir farklılıktan söz edilemeyeceği yine annelerin büyük oranda yetersiz destek algısına sahip oldukları, bu durumun memnuniyet düzeylerine de benzer şekilde yansıdığı, çocuklarının engel türüne ve oranına bağlı olarak fiziksel ve ruhsal sorunlar yaşadıkları, sosyal aktivitelerde bulunma ve kendilerine zaman ayırma gibi olanaklarının kısıtlı olduğu ve çocuklarının gelecekleri için kaygı duydukları gibi hususlar araştırmanın bulguları arasındadır.

Evaluation of social support perceptions, satisfaction levels and views of mothers who take care of the child in families of children with special needs is aimed in this study. Convergent parallel mixed method which uses quantitative and qualitative data in together is used in the study.Definitions of concepts such as sociology of disability, disability, special needs, social support were given and their historical development process was tried to be analyzed. 100 mothers with children with special needs living in Ankara city, Sincan county were contacted and asked to answer to scale survey as well as participate in structured interviews. The demographical data obtained fvrom the participants such as age, occupation, monthly income, level of education, number of members in family, occupation and education status of the father were analyzed with SPSS data analysis program in means of their relation to social support perceptions and satisfaction levels of participants. Data obtained by structured interview was evaluated by the descriptive data analysis method. It was found that there was significant correlation between age and education levels to social support perception and satisfaction levels of mothers with children with special needs but there was no significant correlation among other variables. It was also foung that mothers in majority had insufficient social support perception which resulted in low levels of satisfaction; mothers had physical and psychological problems due to disability type and rate of their children, had insufficient oppurtunities for social activites and self care and had show anxiety about future of their children.