Türk ütopyalarında özneleşme pratikleri

Abstract

Bu çalışmada, Türk ütopyaları bir yönetim biçimi olarak ele alınmıştır. Ütopyalar ortaya çıktıkları andan itibaren toplumsal sorunları ele alan eleştirel metinler olmuşlardır. Ancak ütopyalar eleştirel olmalarının yanında toplumsal sorunlar için alternatif çözüm yolları da önermiştir. Ütopyalar edebi metinler olmalarının yanı sıra, bu önerilerle birlikte bir yönetim kurgusu olmayı da başarmıştır. Türk ütopyaları da benzer kaygılarla on dokuzuncu yüzyılda ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede Türk ütopyaları bu çalışmada bir yönetim kurgusu olarak incelemiştir. Yönetim meselesi ise Foucaultyen yöntem kapsamında, `özneleşme pratikleri` ile ele alınmıştır. Özneleşme pratikleri Foucault açısından `yönetimsel` düzeni açıklamak içindir. Foucault bu çerçevede özneyi yönetimsellik ve değişen iktidar biçimiyle tartışmıştır. İktidar toplumun kılcal damarlarına kadar indirgenmiştir. Bütün bu kavramlar ayrıca modernleşme perspektifiyle de değerlendirilmiştir. Foucaultyen manada modernleşme hayat temelli bir `yönetimselliği` var eder. Çalışmada yönetimsellik kavramı, değişen iktidar anlayışı çerçevesinde Türk/Osmanlı modernleşmesi örneğiyle ortaya konulmuştur. Türkiye'de Modernleşme kavramı genellikle `özne dışı` olarak ele alınmıştır. Çalışma bu amaçla özne temelinde Türk modernleşmesini tartışmıştır ve Osmanlı modernleşmesinin `özneleşme pratikleri` ile açıklanabileceğini ileri sürmüştür.İkinci bölümde, genel olarak ütopya kavramı ele alınmış ve ütopyaların yönetim bağlamı incelenmiştir. Bu bölüm aynı zamanda klasik ütopyalar ile modern ütopyaların farkını da ortaya koymuştur. Böylece ütopyalardaki yönetim bağlamının zaman içerisindeki değişimi ortaya çıkartılabilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise altı Türk ütopyası sırasıyla `Osmanlı`, `Kadın` ve `Türk` öznesi çerçevesinde ele alınmıştır. Bu sayede özneleşme pratikleri ile edebi bir metin olan ütopyalar incelenmiştir. Böylece edebi bir kurmaca olan ütopyaların yönetim çerçevesinde ele alınabileceği ortaya konulabilmiştir.Anahtar Kelimeler: Modernleşme, Yönetimsellik, Ütopyalar, Özneleşme Pratikleri, Türk Ütopyaları

In this study, Turkish utopias are considered as a form of government. Utopias have been critical texts that address social problems from the moment they exist. In addition they are to being critical also suggest a proposal alternative solution for social problems. Besides they are being literary texts, with these suggestions utopias have become governmental fictions. Turkish utopias emerged in the nineteenth century with similar concerns. In this context, Turkish utopias are examined as a governmental fiction in this study. On the other hand, the issue of government has been discussed within the framework of Foucauldian method with `subjectivity practices`. For Foucault, subjectivity practices are meant to explain the `governmental` order. In this sense, Foucault discussed the `subject` with governmentality and changing power notions. Power is reduced to the capillaries of society. All these concepts are also evaluated from the perspective of modernization. In the foucauldian approach, modernization creates a life-based `governmentality`. In this study, the concept of governmentality is put forwarded with the example of Turkish/Ottoman modernization within the framework of changing power. All in all, the concept of modernization in Turkey is discussed `non-subject` position. For this purpose, this study is discussed Turkish modernization on the axis of the subject and is suggested that Ottoman modernization can be explain by `practices of subjectivity`.In the second chapter, broadly the concept of utopia is discussed and the relationship of utopias and government are examined. This chapter also shows the difference between classical utopias and modern utopias. Thus, the changing in the context of government in utopias could be revealed over time. In the third and the last part, six Turkish utopias are discussed respectively within the framework of `Ottoman`, `Women` and `Turkish subjects. By this means, subjectivity practices and utopias which are literary texts are examined. In this way, utopias are revealed, which is a literary fiction, can be handled within the framework of government.Keywords: Modernization, Governmentality, Utopias, Subject, Subjectivity Practices, Turkish Utopias