Ziyâî İsmail Bin Ali-Metâliü`l-Âliye fi Gurreti`l-Galiye (210b-301a) giriş-metin-inceleme

Abstract

Bu çalışma Metâli'ü'l-Âliye Fi Gurreti'l-Gâliye adlı eserin [210b-301a] varaklararasını inceleme ve transkripsiyon etmek suretiyle meydana getirilmiştir. Eserin 210bsayfasında 1736 tarihinde üçüncü kez Bosna Eyaletine beylerbeyi olarak atananHekimoğlu Ali Paşa'nın ölüm tarihi olan 1758 yılına kadar yaşamış olduğu olayları,karşılaştığı durumları vb. anlatmıştır. Bu 22 yıllık zaman diliminde yaşamış olduğuolaylar arasında; savaşları, Mısır valiliğine gelişi, tekrar sadarete getirilişi ve azli, çeşitligörevleri, sürgün edilmesi olayları vardır.Eserin müellif hattı olduğu düşünülen İÜ TY 2486 nu. İstanbul ÜniversitesiKütüphanesi yazmasıdır. Fakat bu konuda çelişkilerin olduğunu belirtmekte yarar vardır.Bazı kaynaklar TY 1207 nu. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi yazmasının müellif hattıolduğunu belirtir. Eserin transkript edilirken esas alınan nüshanın TY 2486 nu. İstanbulÜniversitesi Kütüphanesi yazmasıdır. Ancak metin günümüz harflerine aktarılırkenokuma güçlüğü çekilen yerlerde diğer nüshalara başvurulmuştur. Eserin dört yazmasıhakkında yer aldığı İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi nüsha tavsif kayıtlarıverilmiş ve Viyana Millî Kütüphanesindeki eserin bir diğer dijital kopyasına bakılaraknüshaların yazma tavsifi yapılmıştır.Çalışmada Hekimoğlu Ali Paşa'nın ikincil kaynaklardaki hayatı hakkındakibilgiler ışığında yazılmaya ve eksikler giderilmeye çalışılmıştır. Ali Paşa'nın eserinsonundaki şiirlerinden yola çıkarak şairlik tarafı hakkında sathi bir değerlendirmeyapılmıştır. Haricen eserin müellifi hakkında bilgiler verilmiştir.Çalışma giriş, inceleme, metin, özel adlar dizini ve sonuç olmak üzere beşbölümden meydana getirilmiştir. Giriş bölümü; 18. yüzyılda sosyo-kültürel ve edebihayat, Ali Paşa'nın ve oğlu eserin müellifi İsmail Ziyaeddin'in hayatı yer almaktadır.İnceleme bölümü; eserin nüshaları, eserdeki Atasözü-deyim-besceste beyitler veHekimoğlu Ali Paşa'nın şiirlerinin değerlendirilmesinden meydana gelir. Metinkısmında [210b-301a ] varaklar transkripsiyon edilerek hazırlanmıştır. Okuduğumuzmetinde Hekimoğlu Ali Paşa'nın 1736-1758 yılları arasında yapmış olduğu BosnaValiliği, Mısır Valiliği, Trabzon Valiliği, Anadolu Beylerbeyliği gibi ömrünün son yirmiiki yılındaki hayatı ve vazifeleri hakkında bilgiler mevcuttur. Özel adlar dizinindeyseokunan varaklardaki (210b-301a) özel adlar belirtilmiştir. Sonuç kısmında metnimizindeğerlendirilmesi yapılarak Ali Paşa'nın şiiri ve hayatı hakkında bulgulara yer verilmiştir.Kaynakça bölümünde yararlanılan yapıtlar gösterilmiştir. Ekler kısmında transkripsiyonişaretleri, metnin nüshalarından örnekler, mührünün, külliyesinin ve kabrinin fotoğraflarımevcuttur.Anahtar kelimeler: `Metaliü'l Aliye fi Gurreti'l Galiye`, İsmail Ziyaeddin Bey,Hekimoğlu Ali Paşa, 18.Yüzyıl Osmanlı Şiiri,18.yüzyıl Osmanlı Edebiyatı Nesri

This study was made by examining and transcribing the foils of Metâli'ü'l-ÂliyeFi Gurreti'l-Gâliye [210b-301a]. On page 210b of the work, Hekimoğlu Ali Pasha, whowas appointed as the governor of Bosnia for the third time in 1736, had lived until 1758,the date of his death, and the situations he faced. She was told. Among the events he hasexperienced during this 22-year period; wars, coming to the governorship of Egypt,reintegration and dismissal, various duties, exile, etc. there are others.TY 2486, which is thought to be the author's line. Istanbul University Library. Butit is worth noting that there are contradictions in this regard. Some sources TY 1207 nu.He states that the manuscript of the Istanbul University Library is the author line. Thetranscript of the work is based on TY 2486. Istanbul University Library. Errors werecorrected by providing extensive information about the five manuscripts of the work.In this study, it is tried to be written in the light of information about HekimoğluAli Pasha's life in secondary sources and to eliminate the deficiencies. Based on AliPasha's poems at the end of the work, a surface evaluation was made. Externalinformation about the author is given.The study consists of four sections: introduction, review and text. In theintroductory section, copies of the work, the life of the author, the life of Hekimoğlu AliPaşa, the history and oeuvre in the work, and the poems of Hekimoğlu Ali Paşa. In theexamination part, information was given about the duties and various places that AliPasha did between 1736-1758. In the text [210b-301a] the foils were prepared bytranscription. In the conclusion, findings about Ali Pasha are given. The works used inthe bibliography section are shown.Keywords: `Metaliü'l Aliye fi Gurreti'l Galiye`, İsmail Ziyaeddin Bey,Hekimoğlu Ali Pasha, 18th Century Ottoman Poetry, Prose of the 18th century OttomanLiterature