Endüstriyel kaynaklı polisiklik aromatik hidrokarbonların biyoindikatör karayosunlarıi ile araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, Zonguldak ilinin iki farlı bölgesinden 2012 yılı haziran ve ağustos aylarında karayosunu (Hypnum cupressiforme) örnekleri toplanmış ve örneklerdeki polisiklik aromatik hidrokarbon (PAH) miktarları belirlenmiştir. Örnekleme periyodu boyunca, Zonguldak şehir merkezinden ve Zonguldak'ın önemli bir endüstriyel bölgesi olan Ereğli'den toplam 38 karayosunu örneği toplanmıştır. Toplanan örnekler, diklorometan ile ultrasonik banyoda ekstrakte edilmiş ve ardından ultraviyole dedektörlü yüksek performans sıvı kromatografisi ile analiz edilmiştir.Zonguldak şehir merkezi ve Ereğli bölgesinden toplanan karayosunu örneklerindeki ortalama PAHkonsantrasyonları sırasıyla 688,3 ng/g ve 100,7 ng/g olarak bulunmuştur. Zonguldak şehir merkezi örneklerinde floren (143,5 ng/g), benzo[b]floranten (104,0 ng/g) ve floranten (64,5 ng/g), Ereğli bölgesi örneklerinde ise floren (22,3 ng/g), benzo[b]floranten (16,3 ng/g) ve asenaftalen (11,1 ng/g) hakimiyeti yüksek PAH bileşikleri olarak tespit edilmiştir.PAH'ların kaynak analizleri diagnostik oranlar kullanılarak yapılmış ve sonuçlar, kömür yanması ve taşıt emisyonlarının çalışılan alanlarda ana kirletici kaynakları olduğunu ortaya koymuştur. PAH bileşiklerinin kendi aralarındaki ilişkiler Pearson korelasyon analizi ile incelenmiştir. Zonguldak örneklerinde, PAH bileşiklerinin kendi aralarında kuvvetli ilişkilerin olması kaynaklarının benzer olduğunu ortaya koymaktadır. Ereğli örneklerinde, PAH bileşikleri arasında gözlenen zayıf ilişkiler ise bileşiklerin farklı emisyon kaynaklarından meydana geldiğini göstermektedir. PAH bileşiklerinin örnekleme noktalarına göre dağılımlarının belirlenmesi için, MapInfo yazılımı kullanılarak kirlilik haritaları oluşturulmuş ve hem Zonguldak hem de Ereğli için nüfusun yoğun olduğu bölgelerde PAH kirliliğinin daha belirgin olduğu ortaya çıkmıştır. Şehir merkezlerinden uzaklaşıldıkça PAH kirlilik oranlarında kademeli bir azalmanın meydana geldiği gözlenmiştir.

In this work, moss samples (Hypnum cupressiforme) were collected from two different areas of Zonguldak Provincein June and Augustof 2012 and the amountsof polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH)in the sampleswere determined. Throughout the sampling period, a total of 38 moss samples were collected from Zonguldak city centre and from Ereğli, an important industrialareaof Zonguldak. The collected samples were extracted with dichloromethane in an ultrasonic bath and, then analyzed by high-performance liquid chromatography with ultraviolet detector.The mean concentrations of PAHs in moss samples collected from Zonguldak city centre and Ereğli region were found to be 688,3 ng/g and 100,7 ng/g, respectively. The predominant PAH compounds determined in the Zonguldak city centre samples were fluorene (143,5ng/g), benzo[b]fluoranthene (104,0 ng/g), and fluoranthene (64,5 ng/g), whereas in Ereğli region samples were fluorene (22,3 ng/g), benzo[b]fluoranthene (16,3 ng/g), acenaphthene (11,1 ng/g). The source identification of PAHs was performed with diagnostic ratios and theresults revealed that coal combustion and vehicle emissions were the major pollutant sources for PAHs in studied areas.?The relationships between individual PAH compounds were investigated by Pearson?s correlation analysis. In Zonguldak samples, the strong relationship was found between individual PAH compounds indicated that their emission sources were similar. In Ereğli samples, weak relationships between individual PAH compounds were observed which indicated that they were originated from different emission sources. For the determination ofdistributions of PAH compoundswith respect to sampling points, pollution maps were constructed by MapInfo software and it was appeared for Zonguldak as well as for Ereğli that the PAH pollution was much more predominant in highly populatedregions. By the moving away from the city centers, a gradual decrease in PAH pollution rates was observed.