Zonguldak bölgesi karışık yaprak döken orman alanında yaşayan kemiricilerin (Mammalıa: Rodentıa) populasyon büyüklüklerinin markalama yöntemiyle belirlenmesi

Abstract

Markala-yeniden yakala yöntemi memeli populasyon büyüklüğü ve demografik özelliklerinin belirlenmesi çalışmalarında yaygın şekilde kullanılmakta olan güvenilir bir yöntemdir.Bu çalışmada Zonguldak İli, Kozlu Beldesi, Olukyanı Köyü yakınında seçilen bir karışık yaprak döken orman alanında yaşayan kemirici türlerin populasyon büyüklükleri markalama yöntemiyle Aralık 2011- Kasım 2012 arasında belirlendi. Seçilen 250 m x 40 m olmak üzere toplam 10.000 m2'lik (1 ha) alana 130 canlı yakalama kapanı grid yöntemine göre 10'ar m aralıklarla yerleştirildi.Canlı örneklerden Apodemus türlerinin teşhisleri A. mystacinus hariç mümkün olmadığı için kapanlarda ölen veya eter verilirken ölen örneklerin kafatası ve diş özelliklerinin incelenmesi ile Apodemus sylvaticus, A. mystacinus, A. flavicollis ve A. witherbyi türlerinin alanda yayılış gösterdiği belirlendi. Ayrıca canlı örneklerden türleri kolayca teşhis edilen Myodes glareolus, Glis glis ve Muscardinus avellanarius'un da alanda yayılış gösterdiği belirlendi. Apodemus örneklerinin canlı bireylerden Apodemus mystacinus hariç tür teşhisi mümkün olmadığı için tür ayrımı yapılmadı. Markalama çalışması ile alanda belirlenen Apodemus spp. için yıllık toplam populasyon büyüklüğü 689, Myodes glareolus için 97, Glis glis için 68 ve Muscardinus avellanarius için 3 birey/ha olarak; süper populasyon büyüklüğü ise Apodemus spp. için 1164, Myodes glareolus için 283, Glis glis için 98 birey/ha olarak hesaplandı. Aylık populasyon büyüklüğü Apodemus spp. için en küçük Ocak ayında (7 birey/ha), en yüksek Haziran ayında (119 birey/ha), Myodes glareolus için en küçük Ekim ayında (1 birey/ha), en yüksek Mayıs ayında (20 birey/ha); Glis glis için en küçük Haziran ayında (4 birey/ha), en yüksek Eylül ayında (20 birey/ha) belirlendi, ancak Glis glis örnekleri sadece Haziran-Ekim arasında yakalanabildi. Muscardinus avellanarius'dan ise sadece Temmuz ayında 3 birey yakalandı. Apodemus mystacinus örnekleri çalışma süresince çok az yakalandığı için populasyon büyüklüğü ve süper populasyon büyüklüğü değerleri hesaplanamadı.Marka takılan örneklerin gezinme aralıkları ve kat edilen maksimum mesafe değerleri de hesaplandı. En büyük gezinme aralıkları Apodemus spp. için 2800 m2 (ort.: 413 m2), Myodes glareolus için 400 m2 (ort.: 222 m2) ve Glis glis için 1600 m2 (ort.: 1050 m2) olarak hesaplandı. En büyük ORL değerleri Apodemus spp. için 233 m (ort.: 39 m), Myodes glareolus için 60 m (ort.: 28 m), Glis glis için 153 m (ort.: 50 m) ve Muscardinus avellanarius için 22 m olarak bulundu. Eşey oranının Apodemus spp. için 50:50, Myodes glareolus için 53:47 dişiler lehinde, Glis glis için 58:42 dişiler lehinde olduğu belirlendi. Yakalanan örneklerden elde edilen emziklilik ve skrotumun şiş olması gibi üreme verilerine göre alanda Apodemus spp.'nin Mart, Haziran ve Kasım olarak üç dönemde ürediği; Myodes glareolus' ın Mart-Ağustos arasında sürekli olarak; Glis glis'in Ağustos'ta ürediği belirlendi.Bu çalışma ile Türkiye'de ilk defa bir alandaki kemirici populasyonlarının populasyon büyüklükleri ve demografik özellikleri belirlendi ve sonraki yıllarda yapılacak benzer çalışmalar için bir temel sağlanmış oldu.

Mark-recapture is a reliable method that used commonly in studies on determination of mammal population size and demographic features.In this study, population sizes of rodent species inhabit a selected mixed deciduous forest area near Olukyanı Village, Kozlu Town of Zonguldak Province were determined by marking method between December 2011 and November 2012. 130 live traps placed with 10 m. intervals, according to grid method in a 250 m x 40 m dimensioned, total of 10.000 m2 (1 ha) area selected for the study.Since live specimens of Apodemus species cannot be identified except A. mystacinus, Apodemus sylvaticus, A. mystacinus, A. flavicollis and A. witherbyi species are found inhabit the study area by examining skull and teeth characters of the specimens that died in traps or during anaesthetizing procedure. Additionally, species that easily identified by live specimens, Myodes glareolus, Glis glis and Muscardinus avellanarius were determined in the area. Because of Apodemus specimens cannot be identified with live specimens, species of this genera did not separated except A. mystacinus. By marking method, population size was calculated for Apodemus spp. as 689, for Myodes glareolus as 97, for Glis glis as 68 and for Muscardinus avellanarius as 3 individuals/ha; super population sizes was calculated for Apodemus spp. as 1164, for Myodes glareolus as 283, for Glis glis as 98 individuals/ha. Monthly population size of Apodemus spp. was the smallest at January (7 individuals/ha) and the biggest at June (119 individuals/ha), Myodes glareolus was the smallest at September (1 individual/ha) and the biggest at May (20 individuals/ha), Glis glis was the smallest at June (4 individuals/ha) and the biggest at September (20 individuals/ha), but Glis glis can only captured between June and September. 3 specimens of Muscardinus avellanarius can only captured at July. Since Apodemus mystacinus specimens were captured very few, population and super population sizes cannot be calculated.Home ranges and observed range lengths (ORLs) of marked specimens was calculated as well. The biggest home range was calculated for Apodemus spp. as 2800 m2 (mean 413 m2), for Myodes glareolus as 400 m2 (avg. 222 m2) and for Glis glis as 1600 m2 (mean 1050 m2). The biggest ORL was calculated for Apodemus spp. as 233 m (mean 39 m), for Myodes glareolus as 60 m (mean 28 m), for Glis glis as 153 m (mean 50 m) and for Muscardinus avellanarius as 22 m. Sex ratio was determined for Apodemus spp. 50:50, for Myodes glareolus 53:47 in favor of females and for Glis glis 58:42 in favor of females. According to reproduction signs, such as nursing females or males with swollen testes; the breeding period of Apodemus spp. was determined as three terms; March, June and November, Myodes glareolus was found continuously breeding between March and August and breeding period of Glis glis was determined as August.With this study, population sizes and demographic characteristics of rodent populations was determined for the first time in Turkey, supplied a base for future similar studies.