Zonguldak ili büyük memelilerinin (Mammalia) fotokapan yöntemiyle tespit edilmesi

Abstract

Son zamanlarda artan pek çok sebepten dolayı doğanın tahrip edilmesi sonucu karasal memelilerin çoğu büyük baskı altındadır ve bundan en çok vücut yapıları nedeniyle büyük memeli türleri etkilenmektedir. Türkiye kıtalar arası bir köprü görevi görmektedir ve bu sayede türlerin yayılmasını sağlamakta, ayrıca sahip olduğu konum itibariyle bünyesinde yüksek sayıda memeli türü barındırmaktadır. Ancak daha önce bazı araştırmacılar tarafından muhtemel yayılışları verilen bu türlerle ilgili güncel bilgiler eksiktir. Doğal türleri koruyabilmemiz için öncelikle ekolojik durumları hakkında bilgiye sahip olmamız gerekmektedir. Bu çalışmanın dayandığı temel neden budur.Bu çalışma Batı Karadeniz Bölümü'nde Zonguldak ilini kapsayan 3.309 km²'lik alandan Mayıs 2014 – Mayıs 2015 tarihleri arasında fotokapan yöntemiyle elde edilen kayıtlar temel alınarak başta kesin tür tespiti, yayılış haritalarının oluşturulması, günlük ve yıllık aktivite kalıplarının belirlenmesi, türlerin belirlenme derecesinin ve çeşitliğinin ortaya çıkarılmasına dayanmaktadır. Zonguldak ilinde gerçekleştirdiğimiz çalışmada toplam 50 fotopakan kullanıldı ve 11.868 fotopakan gün gözlemi sonucunda 16 türe ait 3653 kayıt elde edildi. Zonguldak ilinde kesin yayılışını tespit ettiğimiz orta ve büyük memeli türleri; Canis lupus (kurt), Canis aureus (çakal), Vulpes vulpes (kızıl tilki), Ursus arctos (boz ayı), Martes martes (ağaç sansarı), Martes foina (kaya sansarı), Mustela nivalis (gelincik), Meles meles (porsuk), Lutra lutra (su samuru), Felis silvestris (yaban kedisi), Sus scrofa (yaban domuzu), Cervus elaphus (kızıl geyik), Capreolus capreolus (karaca), Lepus europaeus (yaban tavşanı), Erinaceus concolor (kirpi) ve Sciurus anomalus (Sincap)'tur. Literatürlerdeki mevcut kayıtların aksine Mustela putorius (kokarca), Vormela peregusna (alacasansar), Felis chaus (saz kedisi), Lynx lynx (vaşak), Dama dama (alageyik) ve Capra aegagrus (yaban keçisi)'un Zonguldak ilindeki varlığı fotokapan, iz ve işaretler yardımıyla yapılan araziler sonucu doğrulanmadı.Diğer türlere göre yaban domuzu %36,57 ve çakal %19,44 en çok kaydı alınan türlerdir. Kızıl geyik, karaca, boz ayı, yaban tavşanı ve kurt genel olarak insan etkisinin az olduğu ormanlık alanlarda yayılış gösterirken, geri kalan tüm türler Zonguldak genelinde yayılış göstermektedirler. Bu türlerin en çok aktivite gösterdiği dönemler sırasıyla şu şekildedir; yaban domuzu ve boz ayı Ekim ve 19:00 – 22:00, çakal Temmuz ve 19:00 – 22:00, kirpi Temmuz ve 20:00 – 23:00, yaban kedisi Mart ve 19:00 - 00:00, kızıl tilki Nisan ve 19:00 – 00:00, porsuk ve 00:00 – 04:00, karaca Mayıs ve 17:00 - 20:00 ve sincap Ocak ve 09:00 - 13:00'dadır. Çalışma alanın insan etkisinden daha uzak olan Karabük, Bolu ve Düzce sınırı boyunca uzanan ormanlık alanlarda memeli tür çeşitliliğinin iç kesimlerden daha fazla olduğu tespit edildi. Kentleşme, tarım, ormancılık ve kaçak avcılık faaliyetleri türlerin yayılmasında en önemli tehditlerdir. Sonuç olarak Zonguldak ilinin zengin bir memeli faunasına sahip olmasının en büyük etkenleri, hali hazırdaki zarar görmemiş ekosistem ve habitatlar ve bu türleri korumaya çalışan yerel halktan insanlar, araştırmacılar ve bağlı oldukları kurumlardır.

As a result of the increasing degradation of natural habitats, the majority of terrestrial mammals are under the pressure and the most affected ones are the large mammals. Due to its position as a natural bridge for the spread of species between continents, Turkey possesses a high number of mammalian species. However as given earlier by some researchers, current information about the potential distribution of these species is deficient. The collection of ecological data is the first step towards the development of the conservation programs for native species. This is the main reason of the present study.This study is based on the records obtained by the photo trapping method. The photographs were used for species identification, creating the distribution maps, determining the daily and annual activity patterns, revealing the presence and diversity of large mammalian species over 3,309 km2 area in Zonguldak province in the Western Black Sea Region of Turkey, dated between May 2014 and May 2015. During this study, 50 camera traps were used and 3653 camera trap records of 16 species were obtained as a result of 11.868 camera trap days. The following large mammals species were idendified and distribution mapped from Zonguldak province: Canis lupus (gray wolf), Canis aureus (golden jackal), Vulpes vulpes (red fox), Ursus arctos (brown bear), Martes martes (pine marten), Martes foina (stone marten), Mustela nivalis (least weasel), Meles meles (Eurasian badger), Lutra lutra (Eurasian otter), Felis silvestris (wildcat), Sus scrofa (wild boar), Cervus elaphus (red deer), Capreolus capreolus (roe deer), Lepus europaeus (European hare), Erinaceus concolor (hedgehog) and Sciurus anomalus (squirrel). Contrary to the literature records, the presence of Mustela putorius (European polecat), Vormela peregusna (marbled polecat), Felis chaus (jungle cat), Lynx lynx (lynx), Dama dama (fallow deer) and Capra aegagrus (wild goat) could be verified using neither camera traps records nor animal tracks.Compared to other species, the wild boar (36,57%) and golden jackal (19,44%) were most frequently recorded. The red deer, roe deer, brown bear, European hare and gray wolf mostly distributed in the forest areas ocated far away from the human settlements while the other species are distributed all over Zonguldak province. According to the records, the highest activities for these species are respectively as the following: for the wild boar and brown bear - October and 19:00 – 22:00, for golden jackal - July and 19:00 – 22:00, for the hedgeog - July and 20:00 – 23:00, for the wildcat - March and 19:00 – 00:00, for red fox - April and 19:00 - 00:00, for the Eurasian badger - September and 00:00 – 04:00, for the roe deer - May and 17:00 – 20:00 and for the squirrel - January and 09:00 - 13:00.It has been determined that mammalian species diversity is richer at forest areas along with the borders of Karabük, Bolu and Düzce and they are away from the urban areas. Urbanization, agriculture, sylviculture and illegal hunting are the most important threats limiting the mammalian distribution. As a result, the most important factors for preserving Zonguldak's rich mammalian biodiversity are recently undamaged natural habitats, local people, researchers and their institutions that strive for species conservation.