Akdağmadeni (Yozgat) Pb - Zn yatakları çevresindeki metallerin bitkilere yansımaları

Abstract

Çalışma alanı Yozgat ilinin Akdağmadeni ilçesine bağlı Karapir köyü çevresindedir ve `Yozgat I35-c2' paftasında yer almaktadır. Çalışma alanının içerisinde Akdağmadeni Pb-Zn yatağı bulunmaktadır. Bölge Kırşehir Masifinin bir bölümü olan Akdağ Masifi içerisindedir ve bölgede magmatik ve metamorfik kayaçlar bulunmaktadır. Çalışma alanında iki çeşit bitkiden toplam 30 adet ve bu bitkilerin üzerinde yetiştikleri topraklardan toplam 30 adet örnek alınmıştır.Pb-Zn yatağına yakın alınan örneklerin analiz sonuçlarında yüksek konsantrasyonlarda Pb, Zn, Ag, Cd ve Cu'ya rastlanmıştır. Bu elementler birbirlerine benzer dağılım göstermektedir.Farklı yerlerden alınan Astragalus pycnocephalus Fischer (keven) bitkisinin kök, dal, yaprak ve toprağındaki bazı elementlerin dağılımına bakıldığında, elementlerin genel olarak (Au, P, Ti, Te, Cs, Ge, Nb, Rb, Ta ve Ce dışındaki elementler) kök, dal, yaprak ve toprakta benzer bir dağılım sunduğu gözlenmektedir. Mo, Cr, K, Se, Te, Ga, Cs, Ge, Sn, In, Li'un dal-kök değerleri; Cu'ın kök-toprak değeri; Pb, Zn'nun yaprak-toprak değerleri; Ag'ün dal-toprak değerleri; As'in yaprak-toprak değerleri diğer değerlerden daha yüksek ve birbirine paralel dağılım sunmaktadır.İşletme içerisinde ve çevresinde farklı yerlerden alınan Verbascum euphraticum L. (sığır kuyruğu) bitkisinin kök, dal, yaprak, çiçek ve toprağındaki bazı elementlerin dağılımına bakıldığında, Pb, Zn, Ni, Co, Mn, Sr, Bi ve Cs elementlerinin genel olarak (kök, dal, yaprak ve toprakta) benzer bir dağılım sunduğu görülmektedir. Cu, Pb, Zn, Ni ve Sr'un dal-kök-çiçek değerleri birbirine paralel ve diğer değerlerden daha yüksek iken Bi, Cr, Se, Te, Rb, Nb, Sn ve Zr'un değerleri diğer değerlerden düşüktür.

Study area is located Karapir village, Akdagmadeni, Yozgat. Study area hosts Akdagmadeni Pb/Zn deposits. Regionally, study area is in Akdag Massive which is a part of Kirsehir Massive. Study area geologically lies within metamorphic and igneous rocks. There are 30 plant samples and 30 soil samples have been collected from the study area within 2 different plants.High concentrates of Pb, Zn, Ag, Cd and Cu are noticed near the Pb-Zn deposit. These elements show strong correlations.When we have a look at the root, branch, leaf and soils of Astragalus pycnocephalus fisher have been collected from different locations, elements generally (except Au, P, Ti, Te, Cs, Ge, Nb, Rb, Ta and Ce) show similar distribution. Branch-root values of Mo, Cr, K, Se, Te, Ga, Cs, Ge, Sn, In and Li; root-soil values of Cu; leaf-soil values of As; are higher than the other values and show parallel distribution.Root-branch-leaf-flower and soil values of Verbascum euphraticum L. have been collected from the study area, Pb, Zn, Ni, Co, Mn, Sr, Bi and Cs elements generally show similar distribution. Since root-branch and flower values of Cu, Pb, Zn, Ni and Sr are parallel to each other and higher than the others, values of Bi, Cr, Se, Te, Rb, Nb, Sn and Zr are lower than the other values.