Okul psikolojik danışmanlarında öz duyarlılık ile tükenmişlik arasındaki ilişkide umudun aracı rolünün incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı iki yönlüdür. Birincisi; okul psikolojik danışmanlarının tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, ikincisi ise öz duyarlılık ve tükenmişlik arasındaki ilişkide umudun aracı rolünün sorgulanmasıdır. Araştırma betimsel bir çalışma olup araştırmanın örneklemini Gaziantep ili, Şehitkamil ve Şahinbey ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan toplam 297 okul psikolojik danışmanı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Psikolojik Danışman Tükenmişlik Ölçeği, Öz duyarlılık Ölçeği, Sürekli Umut Ölçeği ve araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler, SPSS 20.0 programı aracılığıyla bilgisayar ortamında analiz edilmiştir. Verilerin analizi aşamasında ilk olarak ön analizler gerçekleştirilmiştir. Ön analizler kapsamında betimsel istatistik ve araştırma değişkenleri arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla Pearson Korelasyon Analizi teknikleri uygulanmıştır. Ön analizlerin ardından, araştırmanın birinci aşaması kapsamında, araştırmanın bağımlı değişkenini oluşturan tükenmişliğin çeşitli değişkenler açısından incelemesi amacı doğrultusunda bağımsız örneklemler t testi ve ANOVA (tek yönlü varyans analizi) kullanılmıştır. Araştırmanın ikinci aşaması kapsamında, öz duyarlılık ve tükenmişlik arasındaki ilişkide umudun aracı rolünün incelenmesi amacı doğrultusunda ise Hayes tarafından geliştirilen bir makrodan (PROCESS) yararlanılmıştır. Aracı etkinin anlamlılığının ve etki derecesinin belirlenmesinde Sobel testi ve bootstrap güven aralıkları sonuçları dikkate alınmıştır. Araştırma sonucunda, okul psikolojik danışmanlarının tükenmişlik düzeylerinin medeni durum, eğitim durumu ve meslek seçiminde isteklilik durumu açısından anlamlı bir şekilde farklılaştığı cinsiyet ve görev süresi açısından ise anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı belirlenmiştir. Araştırma değişkenleri arasındaki ilişkiler incelendiğinde öz duyarlılık ile umut arasında pozitif; öz duyarlılık ile tükenmişlik arasında negatif ve umut ile tükenmişlik arasında negatif yönde anlamlı ilişkilerin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında, öz duyarlılığın tükenmişliği doğrudan ve negatif; umudu ise doğrudan ve pozitif yönde anlamlı bir şekilde yordadığı sonucu elde edilmiştir. Bunun yanında, umudun da tükenmişliği doğrudan ve negatif yönde anlamlı bir şekilde yordadığı belirlenmiştir. Gerçekleştirilen analizler neticesinde öz duyarlık ve tükenmişlik arasındaki ilişkide umudun kısmi bir aracı rol üstlendiği sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular alanyazında yer alan bilgiler doğrultusunda tartışılmış ve araştırma bulgularından hareketle araştırmacılara ve uygulamacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Tükenmişlik, Öz duyarlılık, Umut, Okul Psikolojik Danışmanları

The aim of this research is twofold. The first is to examine the burnout levels of school counselors in terms of various variables, and the second is to question the mediating role of hope in the relationship between self-compassion and burnout. The research is a descriptive study and the sample of the study consists of 297 psychological counselors who work in primary schools, secondary schools and high schools of the Ministry of National Education in the provinces of Gaziantep, Şehitkamil and Şahinbey. Counselor Burnout Inventory, Self-Compassion Scale, Dispositional Hope Scale and Personal Information Form prepared by the researcher were used as data collection tools. The data obtained within the scope of the research were analyzed in computer environment by SPSS 20.0 program. Preliminary analyzes were performed first in the analysis of the data. Pearson Correlation Analysis techniques were applied to investigate the relationships between descriptive statistics and research variables. Following the preliminary analyzes, independent samples t-test and ANOVA (one-way analysis of variance) were used in the first phase of the study in order to investigate the burnout which constitutes the dependent variable of the study. In the second phase of the study, a macro (PROCESS) developed by Hayes was used to examine the mediator role of hope in the relationship between self-compassion and burnout. Sobel test and bootstrap confidence intervals results were taken into consideration in determining the significance and effect level of the tool.As a result of the research, it was determined that the level of burnout of the school counselors did not differ significantly in terms of gender and term of office, which differed significantly in terms of marital status, educational status and willingness to choose a profession. When the relationships between the research variables are examined, it is positive between self-compassion and hope; it was concluded that there was a negative correlation between self-compassion and burnout and negatively correlated with hope and burnout. Within the scope of the research, the burnout of self-compassion is direct and negative; the results were obtained in a meaningful and direct way. In addition, it was determined that hope in a meaningful and direct negative predictive of burnout. As a result of the analyzes performed, it has been concluded that hope plays a partial mediator role in the relationship between self-compassion and burnout. The findings were discussed in the light of the information in the literature and suggestions were made for researchers and practitioners based on the research findings.Keywords: Burnout, Self-Compassion, Hope, School Counselors