Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin bilimsel okuryazarlık beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi: Sakarya ili örneği

Abstract

Bu betimsel tarama çalışmasının amacı, fen bilimleri öğretmenlerinin bilimselokuryazarlık beceri düzeylerini cinsiyet, yaş, kıdem, mezun olunan program türü,öğrenim durumu, çalıştığı okulun bulunduğu bölge, bilim sitesi/dergisi takip etmedurumu ve günlük internet kullanım süresi gibi çeşitli değişkenler açısından incelemektir.Araştırmanın evrenini Sakarya ilinde görev yapan 437 fen bilimleri öğretmeni,aynı ilde görev yapan 166 fen bilimleri dersi öğretmeni ise çalışma grubunuoluşturmuştur. Çalışmada, Gormally, Brickman, ve Lutz (2012) tarafından geliştirilenBilimsel Okuryazarlık Becerileri Testi (BOBT) kullanılmıştır. Test orijinal diliİngilizce'den Türkçe'ye çevrilmiş ve pilot uygulaması yapılmıştır. Testin KR20 değeri0,79 bulunmuştur. Test, daha sonra Sakarya İlinde görev yapmakta olan fen bilimleridersi öğretmenlerine uygulanarak bilimsel okuryazarlık beceri düzeyleri belirlenmeyeçalışılmıştır. Araştırmada toplanan veriler SPSS 20.0 paket programı kullanılarak analizedilmiştir. Normallik varsayımı; çarpıklık ve basıklık değerleri, histogramlar, Q-Qeğrileri ve Shapiro-Wilk testi kullanılarak test edilmiştir. Grup içi ve gruplar arası anlamlıfarklılıklar olup olmadığını belirlemek için toplanan veriler üzerinden t-testi ve tek yönlüvaryans analizleri yapılmıştır.Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, fen bilimleri öğretmenlerinin bilimselokuryazarlık düzeyleri orta seviyenin üzerinde bulunmuştur. Araştırmanın bir diğersonucu ise, fen bilgisi öğretmenliği bölümünden mezun olan öğretmenler ile fizik, kimyave biyoloji öğretmenliği gibi diğer bölümlerden mezun olan öğretmenler arasında fenbilgisi öğretmenleri lehine anlamlı bir fark bulunmasıdır. Ayrıca testin ölçtüğü bilimselokuryazarlık becerilerinden 4. (araştırma deseninin elemanlarını ve bu elemanlarınbilimsel bulguları ve sonuçları nasıl etkilediğini anlama) ve 5. (grafik oluşturma)becerinin puan ortalamalarının, bu becerilerden alınabilecek toplam puan değerininoldukça altında olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Diğer yandan testin ölçtüğü bilimsel süreçbecerilerinden 7. beceri (olasılık ve istatistiği de kapsayan nicel becerileri kullanarakproblem çözme) puan ortalamasının oldukça yüksek olduğu belirlenmiştir. Çalışmanınsonuçlarına göre, fen bilimleri öğretmenlerinin bilimsel okuryazarlık düzeylerinin dahaiyi hale getirilebilmesi için bu konu ile ilgili hizmet içi fen eğitim programlarınındüzenlenmesi ve öğretmenlerin bu alanda lisansüstü eğitim yapmaya teşvik edilmeleri önerilmiştir.Anahtar kelimeler: Bilimsel okuryazarlık becerileri, fen öğretmeni,Fen eğitimi.

The primary purpose of this descriptive survey study is to examine the scientificliteracy levels of science teachers in terms of various variables such as gender, age,seniority, type of program graduated, education level, the region of the school wherehe/she works, science site/journal tracking status and daily internet usage time to improvethemselves.The study group consisted of 166 science teachers working in Sakarya and theuniverse of the research consists of 437 science teachers working in Sakarya Province. Inthe study, Scientific Literacy Skills Test (BOBT) developed by Gormally, Brickman, andLutz (2012) was used. The original language of the test was translated from English toTurkish and piloted. KR20 value of the test was found to be 0.79. Then, this test wasapplied to science teachers working in Sakarya Province to determine their scientificliteracy levels. In the analysis of the obtained data, t-test, ANOVA and mean values werecalculated by using SPSS20.0 program.According to the results of the study, scientific literacy levels of science teacherswere found to be above medium level. Another result of the research is that there was asignificant difference in favor of science teachers between the teachers who graduatedfrom science teaching department and teachers who graduated from other departmentssuch as physics, chemistry and biology teachers. Additionally, it is concluded that theaverage score of the 4th (understanding elements of research desing and how they impactscientific findings/conclusions) and 5th (creating graphical respresentations of data) skillsof the scientific literacy skills measured by the test were well below the total score valuethat can be obtained from those skills. On the other hand, it was found that the 7th skill(problem solving using quantitative skills including probability and statistics) scoreaverage of the scientific process skills measured by the test was quite high. According tothe results of the study, to improve the scientific literacy levels of science teachers, it isproposed to organize in-service science education programs on this issue, and encouragescience teachers to do a postgraduate education in this field.Key Words:Scientific literacy skills, Science teacher, Science education